سفالگری هنری ماندگار از زمان قبل از میلاد مسیح تا به امروز

سفالگری یکی از هنرهای ماندگار انسان از دوره های باستان تا به امروز است و هیچ یک از مصنوعات و ساخته های فکر و اندیشه انسان از نظر زیبایی و همچنین از نظر ارزانی و فراوانی مواد اولیه در طبیعت به پای سفال نمی رسد. ماده اولیه کار سفالگری گل است که از ترکیب انواع خاکها با آب به دست می آید.

هنر سفالگری چیست ؟

سفالگران ماهر و زبر دست در طی سالیان طولانی، سفال های بسیار زیبایی را با نقش ها و طرح های متنوع از خود به یادگار گذاشته اند.
هنر سفالگری در واقع یکی از ارزشمندترین هنرها و صنایع دستی به شمار می رود
و سفال های ساخته شده در هر قرن نمادی از فرهنگ و روند زندگی در آن دوران می باشد.
بنابراین هنر سفالگری یکی از مهارت های بسیار ارزشمند با ابزار مناسب و در دسترس می باشد
که می توان از آن برای خلق آثار هنری بسیار زیبا و بی نظیر بهره مند شد.

تاریخچه سفالگری:

بی شک یکی از قدیمی ترین هنرها و صنایع بشری سفالگری است.
چهار عنصر آب، باد، خاک و آتش در هم آمیخته شده‌اند و هنری را به وجود آورده‌اند که به جرات می‌توان گفت از کامل‌ترین هنرهاست. قدمت این هنر قدیمی، به تاریخ زندگی بشر بازمی‌گردد. در مواردی حتی به اعتبار کشف نمونه هایی از آن پیشینه تمدنی را هم تعیین کرده اند.

تاریخ سفالگری در جهان:

اولین نمونه های سفالی مربوط به 8000 سال قبل از میلاد مسیح است که بدون استفاده از چرخ ساخته شده است و در کنار آتش و بدون کوره پخته می شده است. در بسیاری از موارد انسان اولیه به تقلید از سبدهایی که با استفاده از ترکه نازک درختان ساخته میشده است سفالینه ها را می ساخت و در برخی از موارد از سبدها بعنوان....

برای خواندن ادامه مطلب به سایت چکه ها مراجعه کنید.

مطلب مرتبط:

پیله دوزی چیست و چه کاربردهایی دارد
ورشو سازی هنری که به فراموشی سپرده شد
کوک خیاطی چند نوع دارد و هر کدام چگونه انجام میشود؟
ترکه بافی صنایع دستی مردمان خراسان جنوبی
صنایع دستی لرستان
کاربردهای مکرمه بافی در دکوراسیون داخلی و تزئین وسایل خانه

​

ساخت حساب اینستاگرام از طریق اپلیکیشن به صورت مرحله به مرحله

امروز با توجه به پیشرفت تکنولوژی هر روز با شبکه اجتماعی جدیدی آشنا می شویم که به منظور سهولت ارتباط امکاناتی را در اختیار کاربران خود قرار می دهد. اینستاگرام نیز از محبوب ترین شبکه های اجتماعی در دنیای امروزی بشمار می رود که به دلیل قابلیت ها و امکاناتی که به کاربران خود ارائه می دهد به عنوان مهم ترین رقیب سایر شبکه های اجتماعی شناخته شده است.در حال حاضر بیش از یک میلیون کاربر فعال در اینستاگرام فعالیت می کنند. بنابراین آموزش نحوه ساخت حساب اینستاگرام از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

ساخت حساب اینستاگرام از طریق اپلیکیشن

قبل از هر چیز برای ثبت نام به یک حساب ایمیل نیاز خواهید داشت.
برای ساخت اکانت اینستاگرام شما می‌توانید از طریق وبسایت و یا اپلیکیشن این شبکه اجتماعی اقدام کنید.
هر دو روش ساخت اکانت شبیه به هم هستند و تفاوت چندانی با هم ندارند.

مراحل ساخت اکانت اینستاگرام به صورت زیر است:

sign up:

1) ابتدا با توجه به نوع گوشی تلفن همراهتان اپلیکیشن اینستاگرام را از گوگل پلی یا اپ استور دانلود و نصب نمایید.

2) پس از نصب اپلیکیشن آن را باز کنید.

3) روی لینک آبی رنگ sign up with email or phone number در اندروید و یا گزینه create new account در آیفون کلیک نمایید.

​

​

وارد کردن ایمیل یا شماره تلفن:

4) در مرحله بعد پنجره ای به شما نشان داده می شود که.....

برای خواندن ادامه مطلب به سایت ماینروب مراجعه کنید.

مطالب مرتبط:

جذب فالوور اینستاگرام چه تاثیری در روند کسب وکار شما دارد؟

اهمیت کسب و کارهای اینترنتی در روزهایی کرونایی کشور

اینستاگرام چیست؟ (معرفی کلی اپلیکیشن معروف و پرکاربرد اینستگرام)

استوری در اینستاگرام،نحوه گذاشتن استوری در اینستاگرام

هشتگ گذاری در اینستاگرام و مزایای استفاده از آن

کاربرد اینستاگرام چیست و چرا توجه بسیاری از مردم را به خود جلب کرده است؟

​

کاربرد اینستاگرام چیست و چرا توجه بسیاری از مردم را به خود جلب کرده است؟

اینستاگرام یکی از پرطرفدارترین شبکه‌های اجتماعی به‌خصوص در ایران است که ماهانه ۸۰۰میلیون کاربر فعال دارد و در ایران به‌راحتی جای فیسبوک را گرفته است. از وقتی هم که امکان قراردادن ویدیوهای یک دقیقه‌ای فراهم شده است، شاهد محتواهای آموزشی یا سرگرم کننده بسیاری در اینستاگرام هستیم به‌طوری که خیلی از افراد به‌صورت جدی اقدام به برنامه‌سازی در اینستاگرام می‌کنند. در ادامه مطلب به بررسی چند کاربرد اینستاگرام که باعث محبوبیت روز افزون این اپلیکیشن در سراسر دنیا شده است،خواهیم پرداخت.

کاربرد اینستاگرام در کسب و کار:

یکی از مزیت های اینستاگرام این است که شما می‌توانید مشتریان احتمالی شهر یا محله خود را هدف بگیرید، که این برای کسب‌وکارهای محلی یک مزیت و دلیل بازاریابی در اینستاگرام است.

کسب‌وکارها از حضور در اینستاگرام اهداف مختلفی می‌توانند داشته باشند.

۱- برخی کسب‌وکارها با این هدف وارد اینستاگرام می‌شوند تا فرهنگ کاری و پشت صحنه کسب‌وکار خود را به مشتریان نشان دهند و به نوعی ارتباط بهتری با مشتری برقرار کنند و تا حدی افزایش آگاهی از برند نیز داشته باشند.

۲- برخی اینستاگرام را فرصتی برای تثبیت جایگاه برند خود می‌بینند.
مثلا شرکتی مثل سامسونگ برای افزایش فروش نیازی به اینستاگرام مارکتینگ ندارد، ولی مایل است که از طریق اینستاگرام افراد را.....

برای خواندن ادامه مطلب به سایت ماینروب مراجعه کنید.

مطالب مرتبط:

جذب فالوور اینستاگرام چه تاثیری در روند کسب وکار شما دارد؟

اهمیت کسب و کارهای اینترنتی در روزهایی کرونایی کشور

اینستاگرام چیست؟ (معرفی کلی اپلیکیشن معروف و پرکاربرد اینستگرام)

استوری در اینستاگرام،نحوه گذاشتن استوری در اینستاگرام

هشتگ گذاری در اینستاگرام و مزایای استفاده از آن

چوقا بافی یا بافت لباس محلی مردان عشایر بختیاری 

چوقا یا چوخا يا چوغا، كه به عبای دهقاني و عشايری نيز معروف مي‌باشد، بالاپوش مردان عشایر لر بختیاری در جنوب غرب ایران است.
این پوشش در بین مردم شهرنشین این قوم نیز در مراسم گوناگون استفاده می شود
و به‌ دست زنان بختیاری و از پشم گوسفند بافته می‌شود.
چوقا در لُرهای ساکن استان لرستان کمتر به کار گرفته می‌شود و
بیشتر در میان لرهای بختیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
همچنین به عنوان يکي از صنايع دستي عشايری استان چهارمحال و بختياري
در شورای ثبت ميراث فرهنگي کشور مورد تائيد قرار گرفته و به ثبت ملي رسيده است.

کاربرد چوقا:

چوقا در واقع كت بلند و بي‌آستيني است كه مردان عشاير و روستايي به خصوص در استان‌هاي خوزستان، چهارمحال و بختياري، گيلان و اصفهان به صورت عبا روي لباس‌هاي ديگر خود مي‌پوشند و طرح آن برگرفته از معبد چغازنبیل بزرگترین معبد عیلامیان و شبیه کنگره های تخت جمشید می‌باشد.آنها در تابستان در زیر چوقا، پیراهن و در زمستان لباس گرم می‌پوشند. در نتیجه چوقا در کلیه فصول سال مورد استفاده قرار می‌گیرد. هنگامی که هوا سرد باشد....

برای خواندن ادامه مطلب به سایت چکه ها مراجعه کنید.

مطلب مرتبط:

پیله دوزی چیست و چه کاربردهایی دارد
ورشو سازی هنری که به فراموشی سپرده شد
کوک خیاطی چند نوع دارد و هر کدام چگونه انجام میشود؟
ترکه بافی صنایع دستی مردمان خراسان جنوبی
صنایع دستی لرستان
کاربردهای مکرمه بافی در دکوراسیون داخلی و تزئین وسایل خانه

مرس‌بافی ، هنر سنتی مردم کرمانشاه را بیشتر بشناسیم

مرس‌بافی یکی از هنرهای سنتی دیرین مردم استان کرمانشاه است که اخیرا نیز به ثبت ملی رسیده است.
مرس نوعی پارچه مخصوص است که در مناطق کردنشین تولید می‌شود، به‌گونه ای که بافت این پارچه برای تهیه پوشاک محلی (مردان و زنان) از گذشته‌های بسیار دور در این مناطق رایج بوده است.

اصلی‌ترین مناطق بافت مرس

اصلی‌ترین مناطق بافت مرس در استان کرمانشاه مربوط به شهرستان‌های جوانرود و پاوه است که مراکز عمده آن در این دو شهرستان شامل نودشه و روستاهای هجیج، داریان و روستای خانقاه می‌باشد. اگرچه در گذشته در روستاهای کی‌مینه، درزاور و هانی‌گرمله نیز این نوع بافت تولید می شده است.
در واقع بهترین نوع مرس متعلق به روستاهای هورامان است.

تاریخچه هنر مرس‌بافی

سابقه این هنر بسیار قدیمی و به دوره پیشدادیان می‌رسد و به گفته استادکارانی که در حال حاضر نیز به کار تولید این پارچه مشغول هستند، این هنر سابقه‌ای چندهزار ساله دارد.

مواد اولیه مورد نیاز مرس‌بافی چگونه تامین میشود؟

مواد اولیه موردنیاز آن پشم بز «مرسی» است که در واقع کرک‌های نازک زیر بغل و گردن بز می‌باشد و بیشتر از مناطق مهاباد، بانه، سنقر و زاخو عراق تامین می‌شود.
در این هنر، پشم‌های موردنیاز رنگ آمیزی نمی شود، بلکه با ترکیب دو یا چند نوع پشم خودرنگ با همدیگر و حلاجی کردن آن بدست می آید.
بطور مثال برای بدست آوردن انواع قهوه ای از رنگ نوک مدادی (خاکستری)، مشکی و کرم استفاده می شود.

بافت مرس چگونه انجام میشود؟

پارچه مرس در واقع با همان دستگاه موج بافی بافته می‌شود، با این تفاوت که....

جهت خواندن ادامه مطلب به سایت چکه ها مراجعه کنید.

مطالب مرتبط :

هنر کلاژ چیست و تاریخچه آن به چه زمانی برمی‌گردد؟
هنر سکه دوزی را بیشتر بشناسیم
هنر سکمه دوزی چیست و چه کاربردهایی دارد
صنایع دستی چوبی ،هنرهایی که می شود باچوب آفرید
پیله دوزی چیست و چه کاربردهایی دارد
ورشو سازی هنری که به فراموشی سپرده شد
کوک خیاطی چند نوع دارد و هر کدام چگونه انجام میشود؟

شمع سازی ، وسایل مورد نیاز و نحوه ساخت مرحله به مرحله

شمع‌ها جنبه تزئینی دارند و نمای خاصی به محیط خانه، رستوران‌ها وکافی شاپ‌ها می‌دهند. نقش شمع در زیبایی و دکوراسیون خانه بسیار پر رنگ است . با کمک انواع شمع های شیک و جالب شما می توانید تزیینات خاص و متفاوتی را در دکوراسیون بخش های مختلف منزل خود ایجاد نمایید. شمع‌ سازی یکی از هنرهای مدرنی است که امروزه طرفداران زیادی پیدا کرده است و به شرط دانستن ابزار و وسایل و اصول این کار در خانه به راحتی می‌توان شمع‌های مختلف درست کرد.

شمع‌های روشن، نماد آرامش هستند. كاربرد شمع از قدیم الایام بسیار مرسوم بوده و مردم، بخصوص ایرانیان از قدیم تا به امروز در بسیاری از مراسم مختلف خود در شادی و یا حتی سوگواری از شمع استفاده کرده و می‌کنند. این مسأله میان اكثر ملل با فرهنگها و سنن و مذاهب گوناگون مشترك بوده است.

مواد و ابزار لازم برای شمع سازی

پارافین

ماده اصلی شمع سازی پارافین است که ماده‌ای‌ ست سفید و نیمه شفاف که از روغن‌های سنگین نفتی به دست می‌آید و در شکل‌های قالبی ، پولکی ، پودری ، کریستالی ، گلی ، مایع ، ژله‌ای و … در بازار موجود می‌باشد. پارافین درجات مختلفی از نظر نقطه ذوب دارد. به عنوان مثال پارافین مورد نیاز برای ساخت شمع‌های قالبی باید نقطه ذوبی به میزان ۶۰ تا ۶۳ درجه سانتی‌گراد داشته باشد.

نكته:

 در فروشگاه ها اغلب......

جهت خواندن ادامه مطلب به سایت چکه ها مراجعه کنید.

آموزش مرحله به مرحله شمع سازی:

ذوب کردن پارافین :

اولین اقدام برای شمع سازی، ذوب کردن پارافین با حرارت غیر مستقیم است که برای این کار بهتر است.....

جهت خواندن ادامه مطلب به سایت چکه ها مراجعه کنید.

مطالب مرتبط:

عروسک روسی از تاریخچه تا مراحل ساخت
ساخت زیورآلات رزینی را از صفر تا صد بیاموزید
رزین چیست و به چند دسته تقسیم میشود؟
از تندیس گری یا پیکر تراشی چه میدانید ؟
تریکو بافی چیست و چه کاربردهایی دارد

ساچیم بافی هنری کهن که به فراموشی سپرده شده است

ساچیم چیست؟

ساچیم هنری کهن و نوعی صنعت دستی روستایی و خانگی، برآمده از دستان زنان هنرمند خطه شمال ایران به ویژه غرب استان مازندران بوده است که اکنون رو به فراموشی است. ساچیم‌ بافی یا ساچین بافی ، تجلی ذوق ، هنر و زیبایی شناسی مردمان شمال ایران و از بافته های داری غرب مازندران است که به احیائ دوباره نیازدارد. اگرچه روزگارانی اهالی خطه شمال با نام ساچین شهره جهان بودند ولی امروزه این هنردستباف قدیمی براثر بی برنامگی، ساماندهی نشدن هنرمندان، نبود حمایت، بی توجهی به تبلیغات وکاربردی نشدن آن درحال فراموشی است و  هرسال حمایت ازاین هنرکه ریشه در آداب وسنن منطقه دارد کمترمی شود.

تفاوت ساچیم با گلیم و جاجیم

بافت این دست بافته، شبیه گلیم بوده و نقوش آن ساده راه راه و با مربع های رنگی در متن و مرکز آن دیده می شود.همچین برای بافت ساچیم....

جهت خواندن ادامه مطلب به سایت چکه ها مراجعه کنید.

جاجیم چیست و بافت آن چگونه انجام میشود

فرت بافی چیست و چگونه انجام میشود

گلیم ، معرفی و تاریخچه آن

صندوقچه‌های بزرگ که طول آن‌ها یک متر یا بیشتر بود به “هشدر خان ” معروف بودند.

روزگار نه چندان دور در بسیاری از خانه‌ها صندوقچه هایی بود که “یخدن” یا” یخدان” نام داشت؛ صندوقچه هایی ساده که مخزن خاطرات بود اما این صندوق‌ها امروز بجای خاطرات، خون دل صنعتگرانش را در خود دارد.

روزها بانوان خوش ذوق برای این صندوق‌ها از ترمه‌های اصیل ایرانی رویه ای زیبا می‌دوختند و بر تنش می‌کردند یا قطعه ای ترمه روی آن پهن می‌شد.

درونش هم که با پارچه مخمل قرمز پوشیده شده بود خلعتی‌های عروس و داماد را در خود جا می‌داد.
علی رغم اینکه با ورود صنایع چوبی نوین از جمله گنجه‌های دیواری، کمدها و دراور‌های چوبی شیک و صنایع ام دی اف این صندوق‌های چوبی روبه فراموشی می‌رفتند اما می‌شد اثر آن‌ها را گوشه کنار خانه مادربزرگ‌ها و پدر بزرگ‌ها یافت.

جهیزیه عروس‌های آن روز و مادر بزرگ‌های امروز با همین صندوقچه‌ها جابجا می‌شد، این کمدهای سنتی گاو صندوق آن‌ها هم محسوب می‌شد طلا و جواهرات، خوراکی‌های کمیاب، لباس‌های مهمانی و پلو خوری در دل همین جعبه‌ها جا می‌گرفت و یک قفل فلزی بزرگ و زیبا روی آن وسوسه برانگیز بود تا به جستجوی داخلش بپردازی.

با وجود تنوع بالای لوازم خانگی و انواع کمدهای شیک و زیبای امروزی اما چندیست مردم به سمت صنایع دستی می‌روند شاید هیچ وسیله ای نتوانسته مانع مرور دوباره خاطرات آن‌ها (حتی اگر شده با یک جعبه چوبی) شود شاید کاربردهای این صندوق برایشان جذاب است.

به هر حال دوباره به خانه‌های آنانی که ذوق هنری دارند بازگشته و بیشترین خرید از جانب نو عروسان است، برای چیدن لوازم و خلعتی‌های عروس و داماد. تنها محلی که می‌توانند خریداریش کنند راسته “صندوق چی لار” واقع در بازار سنتی زنجان است، راسته ای که روزهای نه چندان دور محل کسب صندوق سازها یا به تعبیر ترک زبانان “یخدان” سازها بود.

صندوقچه‌های بزرگ که طول آن‌ها یک متر یا بیشتر بود به “هشدر خان ” معروف بودند، این اسم هم به دلیل بزرگی صندوقچه روی آن نهاده شده بود و هم مربوط به نام شهر هشدرخان واقع در باکو بود که تولید کننده این صندوق‌ها بود.
در حال فرم دادن دسته‌های صندوقچه است با چکش قطعه فلزی را روی چیزی شبیه میز فلزی بنام “سندان” فرم می‌دهد .

فرش دستباف و انواع فرش دستباف

بشر از زماني كه خود را شناخت و ضرورت وجود ملزومات زندگي را احساس نمود، به فكر داشتن منسوجي بود تا او را در برابر سرما و سختي زمين محافظت نمايد. پشم و موي حيواناتي نظير گوسفند و بز، اولين يافته‌هاي بشر براي برآوردن اين نياز بود و متعاقباً پوست اين حيوانات اولين زيرانداز يا به عبارت ديگر، فرش منسوج بود.

به دنبال تحول و پيشرفت در زندگي، بشر آموخت كه مي‌تواند با در هم نمودن و فشردن الياف پشم، زيراندازي ضخيم‌تر و گرم‌تر به نام نمد تهيه نمايد. متعاقباً با فراگيري فنون ريسندگي و تابندگي، نخ‌هاي پشمي را توليد نمود و براي اولين بار با ادغام رشته نخ‌هاي افقي و عمودي نخ‌هاي پشم، گليم را ابداع كرد و اين سرآغازي بود براي ابداع فرش گره‌دار يا پرزدار كه هنر و فني پيشرفته‌تر بود.

فرش واژه ای عربی است که به معنای زمین است و در زبان فارسی دارای مفاهیمی چون گسترده شدن، زیرانداز و کفپوش می باشد. با توجه به تعریف فوق مفاهیمی چون گلیم، نمد، زیلو، فرش ماشینی و دستباف را می توان فرش دانست.

مشخصات قالی دستباف
فرش دستباف دارای سه مشخصه زیر می باشد:
۱- دارای تار و پود می باشد.
۲- پرز داشته باشد.
۳- پرزها دور تارها گره خورده باشد.

انواع قالی
از لحاظ مواد مصرف شده در می توان قالی دستباف را در ۵ گروه زیر طبقه بندی کرد:
۱- پشمی: به فرشی که تار و پود آن از جنس پنبه و پرز آن پشمی باشد می گویند. لازم به ذکر است که در میان ایلات و عشایر به جای نخ پنبه از پشم استفاده می شود.

۲- تمام ابریشم: به فرشهایی که پرز و چله آن از ابریشم باشد، تمام ابریشم می گویند.

۳- گل ابریشم: در این گونه فرشها در نقش ها و دور حاشیه ها به جای پرز پشمی از ابریشمی استفاده می شود و معمولاً چله اینگونه فرشها از ابریشم است.

۴- کف ابریشم: در زمینه اینگونه فرشها به جای پرز پشمی از پرز ابریشمی استفاده می شود.

۵- سوف: نوعی قالی است که زمینه آن از پود ضخیم و نازک تشکیل شده و نقش گل و بوته ها پرز دار می باشد.

انواع فرش دستباف از لحاظ ابعاد:

فرش دستباف را از لحاظ اندازه به ۷ نوع تقسیم می کنند که انواع آن عبارتند از:

۱- قالی: به فرشهایی که در اندازه های ۳×۲ متر،۵/۳×۵/۲ متر،۴×۳ متر،۴×۶ متر باشد، گفته می شود که به چهار دسته زیر تقسیم می شود:
الف) قالی های کوچک که ابعاد ۳×۲ متر،۵/۳×۳/۲ متر را شامل می شود.
ب) قالی های متوسط که ابعاد  ۴×۳  متر و ۸/۲× ۸/۲  متر را شامل می شود.
ج) قالی های بزرگ که ابعاد ۵/۴× ۵/۳  متر و ۸/۴×۷/۳ متر را شامل می شود.
د) قالی های بسیار بزرگ با ابعاد ۵×۴ و۶×۴ متر و بالاتر از این ابعاد را شامل می شود.

۲- قالیچه: به فرشهایی گفته می شود که مساحت آن از ۴ متر مربع کمتر باشد. اندازه قالیچه های متعارف شامل ۲۰/۲×۴۰/۱ و ۵/۲×۵/۱ متر می باشد.
به قالیچه های با اندازه ۲۰/۲×۴۰/۱ سجاده ای و یا دو ذرعی گفته می شود.
همچنین لازم به ذکر است که به قالیچه هایی با ابعاد  ۵/۲×۵/۱  را که ریز باف باشند پرده ای گویند.

۳- کلّگی: به فرش هایی می گویند که از نظر عرض از قالی کم عرض تر و از نظر درازا از ۴ متر کمتر باشد که در اندازه های ۳×۵/۱ متر،۳×۷/۱ متر و ۷/۳×۲ متر بافته می شود.

۴- کناره: فرشی است که برای مفرش کردن راهروها و راه پله ها استفاده می شود و پهنای آن از ۷۰/۱ تا ۵/۰ متر و طول آنها از ۱۰-۳ متر متفاوت است و در بعضی از موارد استثنائی نیز تا ۱۵ متر و بیشتر بافته شده است.

۵- ذرع و نیم و ذرع چارک: به فرشهایی که ابعاد آن ۵/۱×۰۴/۱ و ۶۰/۱×۱۰/۱ متر باشد ذرع و نیم گفته می شود.
همچنین به فرشهایی که ۳۰/۱×۸۰/۰ متر باشد ذرع و چارک اطلاق می شود.

۶- پشتی: به قالیچه هایی که مساحت آنها کمتر از یک متر مربع باشد. متداولترین اندازه پشتی ۹۰×۶۰ سانتی متر می باشد.
البته در منطقه گرگان و بجنورد به طور جداگانه برای پشت پشتی ها نوعی گلیم می بافند و داخل آنها را با پر مرغ و ابر پر می کنند که به این گونه پشتی، قارچین می گویند.

۷- پادری: به قالیچه های کوچکی که اندازه پاگرد در بافته می شود پادری می گویند.

در خراسان نوع دیگری از سبدبافی رواج دارد كه به زمان محلی پخل بافی گویند. مواد اولیه آن از ساقه گندم تهیه می‌شود.

مراحل كار:
بدین گونه كه هنگام برداشت گندم‌، خوشه‌ی گندم را با ساقه آن درو كرده، قسمت بند خوشه را كه دارای دانه‌های گندم است جدا می‌كنند ‌. قسمت بدون بند جهت بافت سبد بكار می‌رود‌. باید پوست رویی ساقه را كنده و ساقه‌ها را به مدت 48 ساعت در آب قرار می‌دهند تا كاملاً نرم‌، ‌انعطاف پذیر و آماده برای بافت گردد .

برای شروع بافت دو ساقه گندم را در دست گرفته كه اصطلاحاً « تو » نامند‌. ساقه‌ی دیگری كه «‌ساقه‌پیچ‌» گفته می‌شود‌، در وسط تو قرار داده و شروع به پیچاندن دور ‌توها می‌نمایند‌. به اندازه‌ای آن را می‌پیچند كه با تا دادن آن یك دایره كوچك تشكیل شود سپس بافت را خم كرده و توها همه زیر دست قرار می‌گیرند تا ‌فرم دایره‌ای كوچك مشخص شود.

برای بست زدن، ساقه‌پیچ را بعد از 3 دور پیچاندن ‌‌، ‌از زیر سوراخ ردیف قبلی‌ عبور داده و به روی كار آورده ، دوباره یك دور، دور« توها » پیچیده و از روی تك قلاب بوجود آمده بست می‌خورد و به زیر كار می‌رود. در این هنگام ساقه پیچ دوباره زیر كار قرار گرفته‌ و برای پیچاندن آماده می‌باشد . بنابراین با 3 دور پیچاندن یك بست زده می شود و بافت به همین صورت ادامه می‌یابد.

از مهمترین مراكز پخل بافی استان خراسان جنوبی است

زمانی كه طول ساقه پیچ كوتاه می‌شود ‌، در قسمت بست ،‌ ساقه‌پیچ كوتاه را به توها داده و ساقه جدید را در قسمت پشت بست قلاب كرده و شروع به پیچاندن می‌كنیم . به همین ترتیب دسته‌ی توها را حول مركز دور داده و با پیچاندن‌ بافتنی دور توها و بست زدن، كف محصول به اندازه‌ی دلخواه در می‌آید. برای ایجاد دیواره ‌، پس از كامل شدن كفی ، دسته‌ی تو را روی ردیف كناره‌ی كفی قرار داده و بافت را ادامه می‌دهیم . به طوری كه توها به صورت فنری روی هم قرار گیرند و دیواره‌ی محصول به ارتفاع دلخواه برسد.

جهت كور كردن انتهای بافت به جای یك بست 2 بست خورده و ساقه پیچ به داخل بافت می‌رود. برای محكم شدن بافت می توان به قسمت كور شده‌، پارچه دوخت.

گاهی اوقات‌، برای تزیین سبد از كامواهای الوان استفاده می‌كنند بدین ترتیب كه 1 یا 2 سانت از ساقه را بوسیله كاموا می‌پوشانند و از ساقه تزئین شده به عنوان ساقه پیچ استفاده می‌شود به نحوی كه قسمت كاموایی روی كار قرار گیرد. همچنین در بعضی از سبدها برای تزیین بیشتر ، لبه سبد بصورت زیگزاك بافت می‌‌شود . بدین ترتیب كه دور دسته‌ای از تو را ساقه پیچ پیچیده و با دست به حالت زیگزاك فرم داده و به لبه‌ی محصول متصل می‌كنند.

مراكز بافت‌:
بطور كلی از قدیم الایام د‌ر هر جایی كه گندم كشت می‌شده‌ ، ‌مردم آن منطقه با این نوع سبد آشنایی كامل داشته و بافت آن را انجام می‌داده‌اند . هم اكنون این هنر در حال منسوخ شدن می باشد ، تنها افراد مسن با آن آشنا هستند ‌. از مهمترین مراكز پخل بافی استان خراسان جنوبی می‌توان به بخش خضری شهرستان قاینات و تعدادی از روستاهای شهرستان سرایان از جمله : چرمه ، خاور و سراب اشاره نمود . 

برای بافت سبـد در بیرجند‌ معمولاً از شاخه‌های نازك درخت استفاده می‌شود‌ كه اكثـراً از چـوب « بیدمشك‌»  و همچنین چوب «‌سرخ بید‌»  است كه بدون گل و میوه می‌باشد . سبـدهای تهیه شده از بیدمشك، به زبان محلی به سبدهای سفترك ( سفتوك) معروف است‌.

تاریخچه هنر کاشیکاری درایران

هنر زیبای کاشیکاری از هنرهای دستی و قدیمی ایران است که زیباترین و قدیمی ترین آنها کاشی های فیروزه ای اصفهان است و کتیبه های تاریخی مناره های دوران سلجوقی با آنها تزیین شده است.

قرن هشتم هجری دورانی است که این هنر زیبا برای تزیین بناها کاربرد فراوان پیدا کرد و تا اواخر قرن دوازدهم هجری (انقراض صفویه) ادامه داشت.

به تدریج استفاده از کاشی با نقوش گل و بوته و مخصوصاً نوع خشت و هفت رنگ که مخصوص مساجد بود، به منازل نیز راه یافت و استادان کاشیکار اصفهانی پا را از گل و بوته و اشکال هندسی فراتر نهاده و نقش انواع حیوانات و پرندگان را در کاخها و منازل متداول کردند، هنر کاشیکاری همچنان مورد استفاده هنرمندان اصفهانی بود به طوری که در بیشتر بناها کاربرد داشت.

درحال حاضر کاشیکاری و کاشی سازی از هنرهای دستی اصفهان است و اساتید این هنر مانند مرحوم مصدق زاده و آقاحسین مصدق زاده و کارگاههای متعدد کاشی سازی به تولید این فرآورده هنری مشغول هستند.

اصفهانیها که یکی از هنرهای مشهود در آثار تاریخی به جا مانده از دوران های مختلف، هنر کاشیکاری اسلامی به ویژه کاشی هفت رنگ می دانند و معتقد هستند رنگهای به کار رفته در هنر کاشیکاری هر یک نشان از دوران خاصی از تاریخ است که با گذشت قرنها، این کاشیها تغییر رنگ نداده اند و رنگ آنها همچنان ماندگار است.

رنگهایی که در کاشیکاری قدیم به کار برده شده به دلیل اینکه ترکیبی از سرب و قلع هستند از مقاومت زیادی برخوردارند به گونه ای که با گذشت قرنها از عمر این رنگها، همچنان زیبایی خاص خود را حفظ کرده اند، این درحالی است که در رنگهای جدید وارداتی، خیلی زود تغییر رنگ می دهد و دوام و پایداری رنگهای قدیم را ندارد.

با این اوصاف و معروفی این هنر، امروزه دانشمندان و ریاضی دانان بر این باورند که هنر کاشیکاری اسلامی با ریاضیات مرتبط است و با هم پیوند خورده اند همانطوری که با موسیقی ارتباط نزدیک دارد. در ششمین جشنواره خانه ریاضیات اصفهان دکتر غلامعلی حداد عادل رئیس مجلس شورای اسلامی به نکته ای حساس و مهم اشاره کرد و اعلام داشت: کشور هلند برای آشنایی ۴۰هزار دانش آموز با کاشیکاری اسلامی، روزی را تعیین کرده تا آنان بدین ترتیب با زیرساخت این هنر به ویژه ارتباط آن با ریاضی آشنا شوند.

وی که از غفلت کشورمان از این هنر اسلامی و سرمایه عظیم اظهار تأسف می کرد بر آشنایی مردم بویژه نسل جوان با کاشیکاری اسلامی تأکید داشت.

باتوجه به قدمت این هنر اصیل ایرانی که دنیا شیفته زیبایی آن است و به جهت ارتقای آن و اینکه از غفلت و بی توجهی بیدار شده و به کاشیکاری اهمیت داده شود گزیده ای را در سابقه و اصول این هنر بیان می کنیم.

هنر کاشیکاری سابقه ای بسیار طولانی دارد و قدرت آن به هزاره دوم پیش از میلاد می رسد. در آغاز، این هنر بیشتر با آجرهای لعابدار برای استحکام بنا و نماسازی توامان استفاده می شد ولی رفته رفته در آرایش ظاهری ساختمان و نماسازی نیز کاربرد یافت به طوریکه کاشیکاری پیش از اسلام نیز در ایران بسیار مدنظر بوده است.

البته بیشتر از کاشیهای تک رنگ و احتمالاً چند رنگ ساده استفاده می شد که با اندک تزیینی همراه بود. ولی پس از اسلام این هنر شکل دیگری به خود گرفت و از آنجائی که در آیاتی از قرآن کریم به امر ریاضی و هندسه اشاره فرموده: گلبوته هایی که به شکل قرینه در زمینه طراحی می شد و نقوش هندسی که معماران مسلمان ایرانی در این هنر به کار گرفتند زیبایی آن را بیش از پیش نمایان ساخت.

در دوران اسلامی هنر کاشیکاری بیشتر در ساختمان مساجد و مدارس به کار گرفته می شد و این خود فرصتی پیش آورد تا آیات قرآن و احادیث نبوی و روایات ائمه هدی زینت بخش این هنر شود.

این هنر در ادوار و اعصار مختلف اسلامی با آموزه های ریاضی با روش انتقال سینه به سینه و نیز به شکل علمی انجام می شده است.

حرکات خطوط و ضوابط زمینه های یک کار و گره در خانه شطرنج معقلی، در فرم و اشکال گوناگون باتوجه به ترکیبات خاص اصول گره چینی، نشأت گرفته از فرمولهای ریاضی در این هنر محسوب می شد که امروز در بناهای مهم کاشیکاری اسلامی به چشم می آید.

در عصر حاضر هرچند خانه ریاضیات اصفهان با دایر کردن کارگاه آموزشی این امر را مدنظر قرار داده و به عنوان یکی از پیشگامان هنر کاشیکاری اسلامی در کشور محسوب می شود اما کافی نیست و می طلبد تا دانشگاهها، مراکز آموزشی آموزش وپرورش نیز در اعتلای دوباره این هنر و ایجاد شرایط مناسب برای دانشجویان و دانش آموزان فراهم کنند تا با شناخت از اصل هنر و سبک کاشیکاری، این هنر با مواد اولیه داخلی حیات بگیرد و این دوره از دوران ها نیز در این زمینه یادگاری از خود باقی بگذارد تا آیندگان را به قضاوت بنشانند.

واژه ی ؛ مینیاتور ؛ كه مخفف شده ی كلمه ی فرانسوی ؛ مینی موم ناتورال ؛ و به معنی طبیعت كوچك و ظریف است و در نیمه ی اول قرن اخیر و حدودا از دوره ی قاجاریان و اردزبان فارسی شده، اصولا به هر نوع پدیده ی هنری ظریف( به هر شیوه یی كه ساخته شده باشد ) اطلاق می شود و در ایران برای شناسایی نوعی نقاشی كه دارای سابقه و قدمتی بسیار طولانی است به كار می رود.

این هنر كه به اعتقاد اكثر محققان در ایران تولید یافته، بعد به چنین راه برده و از دوره ی مغول ها به صورتی تقریبا تكمیل تر به ایران برگشته و هنرمندان ایرانی تلاش بی شائبه یی را صرف تكمیل و توسعه ی آن كرده اند از جمله هنرهائی است كه قابلیت به تصویر در آوردن تمامی طبیعت را در قالبی كوچك دارد.

اما نباید چنین پنداشت چون مقیاس تصاویر در مینیاتور سازی بسیار كوچك است، بنابراین تنها بخش كوچكی از طبیعت را می توان در این نوع تابلوها تصویر نمود، یا چون الهام بخش مینیاتوریست طبیعت است، وی ناچار می باشد فقط مناظری از طبیعت را ترسیم كند. بلكه كوشش در ایجاد والقای هرچه بیشتر زیبایی و تفهیم آن صفت ویژه یی است كه مینیاتورسازی را از سایر انواع نگارگری ایران جدا می كند و مینیاتوریست هنرمندی است كه آنچه را خود می اندیشد یا می پندارد كه بیننده علاقمند به دیدن آن است تجسم می بخشد و به هیچوجه تابع مقررات و قوانین حاكم برفضای نقاشی نیست.

مینیاتورهای امروز ایران، همان نقاشی كلاسیك اروپا ( سبك امیرسیونیسم و به دنبال آن شیوه های مدرن نقاشی اروپائی ) است هرچند گروهی نوشته اند كه به هنگام ظهور اسلام، ایرانیان در هنر نقاشی دارای سنتی كهن بوده اند.

اما هیچ سند معتبری كه این ادعا را ثابت كند در دست نیست و اصولا این گونه اظهار نظركردن بیشتر منطبق برواقعیت است كه مكاتب مینیاتورهای ایرانی، از قرون بعد از اسلام آغاز شده و در قرون اولیه ی بعداز ظهور اسلام، هنر ایران با ابتكاراتی در خطوط عربی تداوم یافته و بهترین نسخه های قرآن كریم را هنرمندان مبتكر ایرانی نوشته اند و به تزئین و تذهیب مصحف شریف پرداخته اند و طلاكاری حواشی و سرلوحه ی قرآن و طرح های اسلیمی و ختایی و گردش های تركیب بندی آن ها را به شیوه ی مخصوصی كه امروزه آنرا ؛ استیلیزه ؛ می نامیم ابداع كردند و در ادامه ی این ابداع و ابتكار، نقاشی براساس متن كتب و نوشته ها نیز رواج یافت كه مینیاتورهای مكتب بغداد سرآغاز آن است.

مكتب بغداد، از آن جهت كه نوعی نقاشی بدوی است تا حدودی نشان از فقدان مهارت و قدرت هنری سازندگانش دارد و بیشتر در بردارنده ی قصه ها و روایات مذهبی است. هنرمندان مكتب بغداد، اكثرا ایرانی بوده اند و معمولا نیز به سفارش و دستور روسای قبایل عرب كتب خطی را با ذوق خود تزئین میكردند و رئش كار آنها به اكثر نقاط دورونزدیك ایران راه یافته بود و تا دوران سلجوقیان كه نقاشی ایران ترقی محسوسی كرد ادامه یافت.

بعد از حمله ی چنگیز به ایران و از رونق افتادن بغداد كه مركز تجمع هنرمندان بود و از آنجا كه نخستین فرمانروایان مغول در شمال غربی ایران و در تبریز و مراغه مستقر شدند، خواه نا خواه هنرمندان در آن منطقه گردآمدند و به دلیل علاقه و تمایل مغولان به هنرچینی، جذب ذوق آزمایی در این زمینه شدند. ناگفته نباید گذاشت كه نقاشی به شیوه ی چینی ها، با هجوم مغولان به ایران نیامد، بلكه نقاشی ایران سال ها قبل از تهاجم چنگیز با اسلوب و روش های هنر چین در سراسر خاورمیانه شهرت و اعتبار داشت و در شاهنامه ی فردوسی نیز به این مطلب اشاره شده و احتمال می رود كه تركان سلجوقی مروج این شیوه در ایران بوده باشند.

منتهی ایرانیان شیوه ی نقاشی چینی را با دیدخاص هنری خود تلفیق كردند و كاشی هایی كه امروزه نمونه هایی از آن دردست است نشان می دهد كه سال ها پیش از حمله ی مغول به ایران، همان شبك و شیوه و رنگ آمیزی و طراحی كه بعدها به صورت نقاشی كتب مورد استفاده قرار گرفت، در ایران اعمال شده و اگر دست حوادث كتاب خانه های بزرگ ایران را معدوم نكرده بود امروز به راحتی می توانستیم نسخی را كه متعلق به دوران پیش از مغول بوده و همان ویژگی مینیاتورهای مكتب هرات یا مراغه و مكاتب دیگر بعد از مغول را داشته ببینیم.

در ابتدای حمله مغولان به ایران، هنر نقاشی به واسطه ی قتل عام هنرمندان رونق خود را از دست داد. ولی بعد از چند سال سران مغول به فكر ترویج هنر افتادند و برای عملی ساختن این منظور عده یی نقاش چینی را از راه مغولستان به ایران آوردند و كوشیدند تا نقاشی چینی را در ایران رایج سازند و هنرمندان ایرانی، اگرچه تحت تاثیر این مساله قرار گرفتند، اما برخلاف نقاشان چینی هرگز طبیعت را به عنوان نهایتی از احساسات و عواطف و به گونه یی مجرد و انتراعی مورد توجه قرار ندادند و بیشتر به انسان و تفكراتی در حالات انسانی پرداختند و به همین جهت است كه كمتر مینیاتور ایرانی را بی صورت و هیات انسانی می توان یافت.

از سوی دیگر مینیاتور سازان ایرانی، هرگز پیوندهای خود را با شعر، فرهنگ و شیوه های تفكر بومی نبریده و افسانه ها، اساطیر، قهرمانان ملی، سنن و شیوه های زندگی ایرانی همواره نمودی آشكار در آثار آنان داشته و این وابستگی به زندگی و اعتقادات ملی تا جایی قوی است كه به مینیاتور ایرانی، علیرغم پیوندها و نقاط مشترك فراوانش با سایر مكاتب آسیایی ( از جمله شیوه های نقاشی هندی، چینی و ژاپنی ) وجهه ی خاصی می دهد و باعث تمایزش از هنر سایر ملت ها و ممالك می شود و این وضعیت تا دوران ایلخانیان و تیموریان ادامه داشت و به قدری مورد توجه بود كه یكی از شاهزادگان تیموری به نام ؛ بایسنفرمیرزا ؛ كه خطاطی هنرمند بود، سرپرستی امور هنری را در شهر هرات به عهده گرفت.

در آن زمان، شهر هرات مركز تجمع هنرمندان شده بود و معروف است كه فقط در یك اموزشكده ی نقاشی، شصت استاد یه تعلیم هنرجویان و انجام سفارشات محوله اشتغال داشتند. معروفترین استادكاران مكتب هرات ؛ كمال الدین بهزاد ؛ است كه كتاب مصور و معروفی به نام ظفرنامه ی تیموری دارد و به جرات می توان آثار وی را از لحاظ حالت چهره ها، حركت قلم، انتخاب موضوع . نمایش دادن وقایع سرآمد تمام مینیاتور هایی دانست كه قبل یا بعد از او در ایران ساخته شده است.

روی همرفته آثار مینیاتور ایران در مكتب هرات، به علت سابقه ی ممتد و آزادی عمل قابل توجهی كه بعد از مكتب بغداد برای هنرمندان به وجود آمد، تا حدی پیشرفت نمود كه دوره هنرنقاشی و مینیاتور سازی ایران، بعد از دوره ی هرات، با همان شرایط تكمیل یافته ی خود به عصر صفویان منتقل شد و بعد از آنكه تبریز به عنوان پایتخت انتخاب گردید، استاد كمال الدین بهزاد به آنجا دعوت و عهده دار سمت ریاست كتابخانه ی سلطنتی شد و همواره با استادكاران بزرگ این دوره نظیر، آقا میرك، سلطان محمد، حسین پاكوب و عده یی دیگر كوشید تا این هنر را تعالی و تكامل بخشد.

سبك و مكتب نقاشی دوره صفویه را در یك تقسیم بندی كلی می توان در دو بخش كاملا جدا از هم مورد بررسی قرار داد.

۱) مكتب تبریز كه تا وقتی پایتخت به قزوین منتقل شد به همان شیوه یی كه ذكر آن گذشت تداوم داشت. مینیاتورهای این دوره، همه در یك نوع و از لحاظ ظرافت كاری و حركت قلم و طرح و رنگ دنباله ی مكتب هرات است و فقط مختصری با آن تفاوت دارد.

۲) مكتب اصفهان كه بعد از انتقال پایتخت به اصفهان شكل گرفت و طی آن سبك و شیوه ی كار دچار دگرگونی هایی كاملا چشمگیر شد كه نمونه ی بارز و مشخص آن نقوش تزئینی مساجد اصفهان، كاخ چهل ستون و عمارت عالی قاپو است.

تاریخچه هنر قلمزنی روی چرم
مرور آثار، علائم، نوشته ها و کتیبه های دوران گذشته تاریخ ایران و نقوشی که در آثار باستانی دیده میشود نشان دهنده این است که ایرانیان قدیم از چرم برای کفش و افزارهای جنبی و لوازم دیگر استفاده می کردند. از ابتدای قرن چهارم تا قرن نهم و دهم فصل نوینی در هنر کتاب سازی گشوده شد و چند نوع جلد تزئینی ابداع گردید که اهم آنها جلدهای سوخت یا (سوخته) و معرق بوده است.

در زمانهای دور هنر نوشتن روی چرم وجود داشته است و شاید نتوان بطور دقیق قدمت این رشته را بیان کرد روزگاری که هنوز کاغذ در اختیار انسان نبوده افرادی بودند که مطالب را روی چرم می نگاشتند و به نسلهای بعد به یادگار می گذاشتند نمونه بارز آن آیات قرآنی است که در صدر اسلام جهت ماندگاری بیشتر بر روی چرم نوشته شده است لذا می توان گفت که هنر قلمزنی روی چرم یکی از قدیمیترین و جذابترین رشته از رشته های صنایع دستی بوده که متاسفانه به دلایلی به مرور زمان منسوخ و از بین رفته است

اهمیت تولیدات چرمی در بین صنایع دستی تا حدودی مربوط به ساختمان فیزیکی آن می باشد، زیرا چرم ماده ای است که در طی جریان دباغی می توان آن را مانند مخمل، نرم کرد و یا با حرارت شدید فرمهای گوناگون به آن داد.

مراحل آماده سازی چرم شامل خیساندن یا مرحله شستشو در حوضچه های مخصوص، مرحله مو زدایی یا آهک زنی، مرحله آهک زدایی ، مرحله لش زدایی ، تمیز کردن رخ پوست، مرحله آنزیم دادن، دباغی کردن، آبگیری، تراش، ورقه کردن، جور کردن و قلمزنی روی چرم می باشد.

چرم به دلیل قابلیت و خصوصیات آن با تکنیک های متعددی کار می شود از جمله:
1- قالب گیری
2- بافت و دوخت
3- حکاکی و قلمزنی روی چرم
4- نقاشی روی چرم
5- سوخت و معرق چوب
6- گلدوزی روی چرم
7- باتیک روی چرم

امروزه نیز معدود هنرمندان قلمزن روی چرم ضمن احیاء این رشته فاخر، تابلوهای نفیس و ارزشمندی تولید و در اختیار هنردوستان عزیز قرار می دهند کاربردهای این آثار به فراخور سلایق متنوع اشخاص متفاوت می باشد   ازجمله: اهدا به عنوان یادبود و کادو  در مناسبتهای گوناگون – استفاده برای تزئین داخلی منازل شخصی و ادارات – اهداء به عنوان جایزه و یادبود در سازمانهای خصوصی و ادارات دولتی و ...

- حکاکی روی چرم از نظر اصول کار و تکنیک، تشابه زیادی به قلمزنی روی فلز دارد. این تکنیک شاید در خارج از کشور رواج بیشتری داشته باشد اما سابقه تاریخی آن بر روی جلدهای ایرانی هر چند با موتیف های محدودتر، کاملاً مشهود است. برجستگی ها و فرورفتگی های منقوش روی چرم به وسیله قلم های فولادی بر روی آن حک می شود.
- از ابتدای قرن چهارم تا قرن نهم و دهم فصل نوینی در هنر کتاب سازی گشوده شد و چند نوع جلد تزئینی ابداع گردید که اهم آنها جلدهای سوخت یا (سوخته) و معرق بوده است. در روش ساخت جلد سوخت نقوش گل و مرغ یا تصاویر حیوانات را با طلا و نقره می پوشانند و نقوش را بصورت برجسته با همان رنگ اصلی چرم بیرون می آورند

فرایند کار :
برای آشنائی علاقمندان محترم خلاصه ای از فرایندکار بشرح ذیل به عرض می رسد :
برای شروع کار ابتدا نمونه خط در اندازه مناسب طبق سلیقه یا به سفارش تهیه و بر حسب اندازه خط، چرم مناسب و با کیفیت اکثرا از نوع چرم گاوی (پادوش یا پیه دار) برش داده ، بعد از صافکاری و روغن دهی ، خط بر روی چرم منتقل نموده و با قلمهای مخصوص دور تا دور خط را با دست قلمزنی کرده ، پس از آن مرحله پرداخت و آرایش را انجام میدهیم ، در خاتمه با نوعی لاک مخصوص روی اثر را لاک زده بعد از قاب گیری خدمت هنردوستان گرامی عرضه می گردد.

استان هرمزگان با توجه به بافت سنتی، آداب و رسوم خاص و فرهنگی غنی و ریشه دار، از قدیم الایام بخش مهمی از انواع صنایع دستd را در خود جای داده و به همین جهت همواره در طول تاریخ مورد توجه محققان و تاریخ شناسان گوناگون قرار گرفته است. با در نظر گرفتن این مهم و در راستای اهداف برنامه سوم توسعه مدیریت صنایع دستی استان هرمزگان، برنامه ها و سیاست هایی را تعیین و اجرا نموده است.

هر چند که اجرای طرح های مصوب به همراه تنوع ارگان ها و سازمان هایی که به صورت موازی در امر صنایع دستی عمل می کنند اشکالات مهم و بعضا جبران ناپذیری را به همراه داشته است لیکن بحمدالله با تصویب تغییر شرکت سهامی صنایع دستی به سازمان صنایع دستی، یکپارچگی بیشتر و نتایج بس مفیدتری را در آینده شاهد خواهیم بود.

در هر صورت در برنامه پنج ساله سوم توسعه، این مدیریت اقدامات بسیاری را در بخش های مختلف آموزش، تحقیق و توسعه رشته های رو به زوال، توسعه مراکز آموزشی، توسعه رشته های آموزشی، اعطای مجوزهای لازم و تسهیلات و بسیاری اقدامات جدی و زیربنایی دیگر به انجام رسانیده است که به صورت مدون در گزارش پیوست مراتب طرح شده و دلایل عدم و عدم تحقق اهداف پیش بینی شده مورد بررسی قرار گرفته است.

صنایع دستی بومی
 در استان هرمزگان صنایع دستی بومی از جایگاهی ویژه در فرهنگ و سنت های مردم برخوردار می باشد. بعنوان مثال رودوزیهای سنتی که از جمله مهمترین رشته های صنایع دستی این منطقه است. جز لاینفک پوشش بومی زنان و دختران منطقه می باشد و یا نوعی حصیر به نام «تک» در نواحی روستایی هم بعنوان زیرانداز و هم بعنوان بخشی از پوشش سقف خانه ها مورد استفاده قرار می گیرد.

نکته دیگر اینکه با درنظرداشتن موقعیت مرزی استان و رویارویی ساکنان مدرسه با فرهنگ های بیگانه، محفوظ ماندن این جایگاه و استفاده از صنایع دستی بویژه در پوشش خانم ها بسیار ارزشمند است و حاکی از توجه و عنایت مردم استان به اینگونه صنایع و حفظ نمادهای سنتی و بومی منطقه می باشد.

محصولات سفالی
 تولیدات سفالگران مینابی عمدتاً ظروف سفالی می باشد که از آن جمله اند: نوعی کوزه آب به نام «جهله» انواع گلدان، قلیان، سرقلیان، اسفندسوز در باز و قفسی «گشته سوز» این ظروف سفالی بیشتر توسط ساکنین نواحی روستایی مورد استفاده قرار می گیرد.

محصولات حصیری
 محصولات حصیری مشتمل بر سجاده حصیری، بادبزن، نوعی سبد حصیری گرد و دردار بلند جهت نگهداری البسه، نوعی زیرانداز به نام «تک» که در نواحی روستایی به منظور پوشاندن سقف خانه ها نیز مورد استفاده قرار می گیرد، درپوش کوزه، نوعی سینی گرد و بزرگ به نام «سپ»، «دمکش»، گلدان حصیری، ظرف میوه، ظرف نگهداری نان «کفه».

بافته های داری سنتی
 بافته های داری سنتی شامل قالی افشار، جاجیم، گبه، انواع گلیم، خورجین، نوعی روانداز با پرزهای بلند به نام «خرسک» که گاهی به عنوان زیرانداز مورد استفاده قرار می گیرد.

حصيربافی
از حصير بافی بايد به عنوان رايج ترين و معمول ترين صنعت دستی استان هرمزگان نام برد، چرا که ماده اوليه مورد نياز حصير بافی برگ درخت خرما بوده که به حد وفور در اختيار صنعتگران است و توليد انواع فرآورده های حصيری که کاملاً جنبه مصرفی دارد، روستاهای ميناب، يشاگرد، بندر لنگه و اطراف آن از مناطق مهم بافت حصير است که اکثر کار آن توسط زنان و دختران منطقه صورت می گيرد. مواد اوليه مورد مصرف عبارت است از برگ درخت خرما(پيش مُغ) و ضايعات درخت خرما و گياهی به نام "مور. حصير بافان ميناب در روستاهای بهمنی، چلو، نصيرابی، محمودی و قاسم آباد ساکن هستند.

سفالگری
سفالگری در روستاهای حکمی، گوربند و شهوار از توابع شهرستان ميناب و روستاهای لشتگان از توابع بندر عباس رواج دارد.

 
گلابتون دوزی
زردوزی که در نقاط مختلف ايران به «کم دوزی»، «گلدوزی»، «برودری دوزی» و «کمان دوزی» شهرت دارد، در اکثر نقاط ايران رواج دارد و در استان هرمزگان بويژه شهرهای بندر لنگه، بندر عباس و ميناب رونق بسيار دارد. از گلابتون دوزی برای توليداتی نظير دمپايی، شلوار های زنانه، سر آستين، پيش سينه، دور يقه، لبه پرده، ديوارکوب، پشتی، کوسن، سجاده، جلد قرآن و تابلو استفاده می کنند.

خوس دوزی
اين هنر به کمک نوارهای نقره ای باريک و برروی پارچه توری ريز بافت تجلی يافته و گاه ستاره هايی فلزی برروی پارچه می نشانند، و ازآن برای تزئين مقنعه، دستار(چادر زنانه) استفاده  می شود. پارچه مصرفی معمولاً به رنگ های سياه، سفيد، سبز و زرشکی است که هر دو روی پارچه شکل يکسان دارند.

بادله دوزی

بادله دوزی يا "تلی بافی" عبارت است از بهم پيوستن چند نوع زری با يکديگر به صورتی که زری بزرگ دروسط و زری های کوچک در اطراف قرار می گيرند. بادله به شکل نوارهايی با پهنای 15 سانتيمتر توليد می شود که معمولاً برای لبه شلوارهای زنانه مورد استفاده قرار می گيرد.

 
سوزندوزی
نوع ديگر از رودوزی است که فقط در بخش "وشاگرد" و توسط زنان و دختران روستايی به شيوه زنان بلوچ انجام می گيرد و دليل آن نزديکی منطقه به استان سيستان و بلوچستان است.

قاليبافی
مناطق توليد قاليبافی در استان هرمزگان عبارتند از: بندرعباس, روستای درتوجان و بخش حاجی آباد. اغلب توليدکنندگان را عشاير اسکان يافته ايلهای افشاريه ورائينی تشکيل داده که به توليد و تهيه انواع قالی و قاليچه, رويه پشتی و چنته مشغول هستند. توليدکنندگان معمولاً پشم مورد نياز خود را از سيرجان خريداری کرده و خود به ريسيدن و رنگرزی آن اقدام می کنند. نوع گره رايج "گره فارسی" است و نقشه هايی که در بخش حاجی آباد و روستای "درتوجان" بافته می شود نقشه های افشاريه است که به نامهای بوته شاهی، ماه و ستاره ای، سه کله، خشتی، گنبدی، شکارگاه، بچه بغل، سماوری و ... معروف هستند.

خرسک بافی
خرسک عبارت است از بافت نوعی فرش با پرزهای بلند و درشت بافت که بافت آن با رنگ های بسيار محدود انجام می شود. در بافت سنتی آن از رنگ طبيعی پشم استفاده می شده است. پرز, تار و پود کلفت آن از پشم است و از پود رو استفاده نمی شود. در قديم از آن به عنوان روانداز استفاده می کرده اند. امروزه از اين نوع بافت برای توليد پادری و کناره در اندازه های مختلف استفاده می کنند. نقوش خرسک معمولاً هندسی بوده و بافت آن در روستای "درتوجان" رواج دارد.

شيريکی پيچ
از ديگر توليدات استان هرمزگان شيريکی پيچ را می توان نام برد که مرکز توليد آن روستاهای بخش حاجی آباد بوده و دليل رونق آن همسايگی منطقه با استان كرمان است.

چادرشب بافی
چادرشب بافی يا "کاربافی" از ديگر صنايع دستی استان هرمزگان است که در روستاهای کليبی و سرريگان از توابع ميناب و روستاهای سيروئيه، احمديه و فارقان رواج دارد.

چنته بافی
چنته بافی در منطقه وشاگرد به وسيله دارهای زمينی و توسط زنان انجام می شود. نقش ها اغلب به صورت هندسی و ذهنی بافت است. اطراف چنته را به وسيله صدف های دريايی و منگوله های رنگی تزئين می کنند. از چنته بيشتر برای تزئين کپرها استفاده می شود.

صنايع دستی دريايی
همه ساله به هنگام جزر و مد دريا, مقادير متنابهی از انوع صدف ها, حلزون ها و بقايای آبزيان خليج فارس در سواحل جزاير متعدد اين خليج (کيش، ابوموسی، لارک، قشم، هرمز و ...)  می ريزد که توسط اهالی بومی جمع آوری شده و توسط افراد باذوق از آنها تابلو، مجسمه ها و اشياء گوناگونی توليد می شود. مواد اوليه مصرفی شامل پوسته حلزون ها، صدف ها، استخوان ماهی، گوش ماهی و مرجان است و برای اتصال قطعات انتخاب شده از چسب بی رنگ استفاده می کنند.       

مِفرَغ یا برنز آلیاژی است از مس و قلع که با آن ابزارهای مختلف و مجسمه را تهیه می‌کنند. مفرغ قدیمی‌ترین آلیاژی است که انسان آن را تهیه کرده‌است، زیرا در معادن مس معمولاً فلز مس به طور طبیعی با قلع به صورت یک آلیاژ طبیعی وجود دارد به همین دلیل معمولاً نخستین ابزارهای مصنوعی فلزی که در قدیم توسط بشر ساخته شده غالباً از مفرغ است.

عصر مفرغ
عصر مفرغ دومین قسمت از عصر فلزات است که پس از دوره مس قرار می‌گیرد. این تقسیم بندی به این جهت است که مصنوعات فلزی این دوره از زندگی بشر بیشتر ترکیبی از مس و قلع است بطوری که کاوشهای دیرین‌شناسی نشان داده ساکنان ایران از پنج هزار سال قبل از میلاد مسیح نیز آلیاژ مفرغ را می‌شناخته‌اند و از آن برای ساختن مصنوعات فلزی خود استفاده می‌کرده‌اند و مصنوعات مفرغی نیز که در سایر نقاط دنیا ضمن حفاری‌ها به دست آمده قدیمی تر از این تاریخ نیست.

بنابراین می‌توانیم شروع دوره مفرغ را از پنج هزار سال قبل از میلاد مسیح که شروع دوره آهن است بدانیم. همان طور که گفته شد مفرغ ترکیبی است از مس و قلع به رنگ‌های مختلف سرخ، سرخ کم رنگ و نارنجی، که زودتر از مس ذوب می‌شود و در مجسمه سازی و ساختن ادوات دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نحوه ساخت مفرغ
مفرغ یک آلیاژ است. آلیاژ یعنی مخلوطی از چند فلز. دو فلز اصلی تشکیل دهندهٔ مفرغ، قلع و مس است.

مفرغ در ایران
ایران دارای پیشینه بسیار طولانی در امر ذوب سنگ معدن و استخراج فلز مس می‌باشد، آثار بدست آمده از تپه قبرستان دشت قزوین متعلق به نیمه دوم هزاره پنجم پیش از میلاد، تپه علی کش در دهلران، تپه سیلک، تل ابلیس در بخش مرکزی رشته کوههای کرمان و کاوشهای بمپور و شهداد گویای این مطلب است. فلز کاران قدیمی به مرور در جهت بهره گیری از عناصر و ترکیب آنها، به ماده‌ای محکم تر از آلیاژ مس و قلع دست یافتند که اصطلاحاً مفرغ نامیده می‌شود. بدین ترتیب مفرغ بصورت یکی از برجسته‌ترین صنایع فلات ایران در آمد.

عصر مفرغ در ایران به سه دوره فرعی تقسیم می‌شود که عبارتند از:

عصر مفرغ قدیم از ۲۰۰۰ – ۳۰۰۰ پیش از میلاد
عصر مفرغ میانه از ۱۶۰۰ – ۲۰۰۰ پیش از میلاد
عصر مفرغ جدید از ۱۲۰۰ – ۱۶۰۰ پیش از میلاد

مفرغ لرستان، موزه بریتانیا
یکی از مناطق شاخص ایران در زمینه صنعت مفرغ، ناحیه لرستان است. لرستان در مرکز نوار غربی ایران و از مجموعه دره‌های تنگ و باریک و کوههای مرتفع تشکیل شده‌است. شواهد موجود اشاره به فلزکاری لرستان از هزاره چهارم پیش از میلاد دارد. مجموعه اشیای فلزی منسوب به لرستان از نیمه قرن گذشته توسط محققین و پژوهشگران مختلف بسیار مورد توجه قرار گرفته و زینت بخش اکثر موزه‌های بزرگ جهان می‌باشد. پژوهشگران، هنر مفرغ کاری لرستان را نتیجه کارهای ساده‌ای می‌دانند که بیان کننده چندین قرن انقلاب مادی ملتی کشاورز و جنگجو است. این هنر در هزاره چهارم قبل از میلاد به اوج خود رسید. اهمیت هنر مفرغ کاری لرستان، انتقال هنر و سنن اجدادی، انتقال مفاهیم و موضوعات مشترک مذهبی و بیان قانون مندی‌هایی است که برای همه اقوام سوارکار، جنگاور و کشاورز دنیای قدیم، به نحوی تحسین‌انگیز، دل‌نشین، پسندیده و ستودنی بوده‌است. اشیاء، وسایل و ابزار به جا مانده از هنرمندان خردمند زاگرس، بسیار و بی‌شمار است که از آنها می‌توان به جنگ‌افزارها شامل خنجر، شمشیر، گرز و... ساز و برگ سوارکاری، وسایل زینتی و انواع ظروف و وسایل پذیرایی مخصوص اشاره کرد.

معادن مس و قلع در ایران باستان
کوههای سهند نزدیک تبریز و حوالی قره داغ، دامنه‌های جنوبی زاگرس نزدیک استرآباد و شاهرود، انارک دراصفهان، رباط الک آباد در نزدیکی مشهد، لرستان و اطراف همدان و در حوالی دریای مازندران معادن سنگ قلع و مس فراوانی وجود داشته‌است. در ارتباط با فلز وارداتی می‌توان به این مسئله استناد کرد که در اوایل هزاره دوم پیش از میلاد تجارت فلز از آناتولی شرقی به آشور وجود داشته و فلز بصورت غنائم جنگی به وسیله حکام آشوری منتقل می‌شده‌است.

مفرغ در جهان
هزاران سال است که از مفرغ کالاهای گوناگون می‌سازند. مفرغ اگرچه فلزی بسیار سخت و کارکردن با آن دشوار است، اما گفته می‌شود که چینی‌ها و مصری‌ها یونانی‌ها ایرانی‌ها و رومی‌های قدیم آن را می‌شناختند و از آن برای ساخت لوازم گوناگون استفاده می‌کردند. در کورنوال انگلیس معدنهای زیادی وجود داشته که دارای ذخیره‌های عظیم قلع بوده‌است. بنابراین، قلعی از که از کورنوال به دست می‌آمده برای ساختن مفرغ در بخشهای دیگر اروپا استفاده می‌شده‌است. بیش از هزار سال قبل در کشورهای چین، کره و ژاپن هم مفرغ استفاده می‌شده‌است.

مفرغ در اروپا و آمریکا
مفرغ به سه صورت مورد استفاده قرار می‌گرفته‌است: برای ظرفهای کلیسا، برای نیازهای روزمره، و در کارهای مورد نیاز. استفاده از کاسه‌های مفرغی از قرون وسطی در کلیساهای انگلیس متداول شده‌است. در انگلیس ساختن بشقاب و فنجانهای مفرغی بسیار رایج بود. اما در همان زمان اشخاص ثروتمندتر از ظروف نقره‌ای استفاده می‌کردند و استفاده از ظروف مفرغی فقط مختص طبقهٔ متوسط بود.

در فرانسه، در قرن چهاردهم، از مفرغ برای ساختن ظرفهای نوشابه، بشقاب، نمکدان، و قابلمه‌های غذا استفاده می‌کردند. در قرن چهاردهم در آلمان کارخانه‌ای تأسیس شد که در آن محصولاتی از مفرغ می‌ساختند در همان زمان در بلژیک، هلند، سوئیس، روسیه و اسکاندیناوی نیز ظروف مفرغی ساخته می‌شد. در ایالات متحده از مفرغ، در دوره‌های اولیه کشف این قاره استفاده می‌شد و مقداری ظروف مفرغی مربوط به قرن هفدهم وجود دارد، اما تولید اساسی آن بین سالهای ۱۷۵۰ (میلادی) و ۱۸۵۰ (میلادی) انجام پذیرفت. در آن زمان از مفرغ برای تهیهٔ تمام ظروف آشپزخانه استفاده می‌شد.

یکی از شاخه های صنایع دستی سنگی مرصع کاری است . مرصع به معنی آنچه با جواهر تزئین شده باشد، است.(جواهر نشان)هنر مرصع کاری عبارت است از نشاندن جواهر(سنگهای قیمتی ونیمه قیمتی)بر روی ظروف ، زیور آلات و اشیاء تزئینی دیگر .

تاریخچه

از هزاران سال پیش ساخت زیور آلات و یا ظروف تزئینی و نشاندن نگین بر روی آنها در ایران رایج بوده است. آثاری چون جام ها، کاسه ها و زیور آلاتی جواهر نشان که مربوط به دوره های هخامنشیان،اشکانیان،ساسانی ان و ... می باشد گواه این امر است که هنرمندان از هزاران سال پیش در زمینه نشاندن سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی بر روی این اشیاء تبحر داشته اند.
بازمانده اصیلی از آن روزگار شاید زیور آلاتی باشد که زنان قبایل چادر نشین مختلف و زنان روستایی از آن استفاده می کردند. اغلب این زیور آلات دارای تزئیناتی زیبا از سنگ های زیبا و درخشان هستند. سنگ هایی چون عقیق جگری و فیروزه و ...

مواد اولیه

مواد اولیه این هنر انواع سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی از قبیل زمرد ، الماس ، فیروزه ، یاقوت ، عقیق ،یشم میباشد

ابزار وتجهیزات

تعدادی از ابزار كار به این شرح است :
1- قلم انگلا ( برای قلم زنی )
2- قلم چنگ خواباندن
3- گوار سه غلطان (ابزاری که با غلتاندن آن بر روی طلا یا نقره ، قسمت بالای دیواره ای که اطراف نگین را گرفته بر روی نگین می خوابد و باعث مهار شدن نگین در جای خود می شود
4- سمبه
5- ماردالا ( ابزاری كه كاربردی شبیه چكش دارد . )
مراحل تولید
در روزگار ما از هنر مرصع کاری بیشتر در ساخت زیور آلات استفاده می شود، به همین دلیل هنرمند مرصع کار ، فعالیت خود را پس از آماده شدن زیور آغاز می کند .
گذاشتن سنگ بر روی طلا یا نقره (یا فلزات مناسب دیگر ) به چهار روش صورت می پذیرد :
1-ریلی
2-قلم خور
3-كاسه ای
4-چنگی

سپر نادر شاه افشار
از پوست کرگدن ساخته شده و بعد از استفاده او در جنگ ها ،مرصع کاری شده است

روشهای نصب سنگ های قیمتی ونیمه قیمتی بر روی زیورآلات غالبا به نحوه ساخت آن زیور بر می گردد. در واقع ابتدا سازنده زیور آلات ، جای مخصوص به سنگ مورد نظر را خالی می گذارد و آنگاه هنرمند مرصع کار برای نشاندن سنگ اقدام می کند . در روش ریلی ، بر روی طلا یا نقره جای ریل مانندی برای نگین (سنگ مورد نظر ) خالی است که پس از آنکه مرصع کار سنگ را در این محل جای داد، با سمبه وضربه ابزاری چکش مانند ، فلز اطراف نگین را به آ ن نزدیک می کند . در روش قلم خور حفره ای مخروطی برای نگین تعبیه شده که مناسب نگین های است که تراش مخروطی (مارکیز ) دارند.پس از جا انداختن نگین در جا ی مورد نظر با استفاده از قلم ، مقداری از طلا یا نقره مورد نظر به سمت نگین هدایت می شود و در واقع روی نگین می خوابد .

در روش کاسه ای و چنگی نیز با توجه به فضای کاسه مانندی که برای نگین در نظر گرفته شده است ، ابتدا نگین در جای خود قرار می گیرد ، سپس یا چنگهایی از طلا یا نقره دور آن را می گیرد (روش چنگی ) ویا با استفاده از سوهان مقداری از فلزآن زیور روی سنگ خوابانده می شود و در این حالت نگین در جای خود ثابت می شود .

در بعضی مناطق برای چسباندن موقتی نگین بر روی زیور آلات مورد نظر ابتدا از کمی موم استفاده می کنند که هنگام کار با قلم یا سوهان نگین از جای خود حرکت نکند و کار راحت تر انجام گیرد و در آخر کار با مقداری حرارت ، موم ذوب می شود و می توان آن را با دستمال پاک کرد. ولی در مورد تمام سنگها نمی توان از این روش استفاده کرد زیرا حرارت رنگ بعضی از سنگها را عوض می کند.

آینه‌کاری نوعی تزیین داخلی ساختمان، با چسباندن قطعه‌های کوچک آینه به شکل‌های هندسی و گل و بته‌های مختلف است.

در هنر آینه‌کاری ، هنرمند آینه‌کار با استفاده از شیشه و برش آن به اشکال متنوع، فضایی درخشان و زیبا در بناها می‌آفریند که از بازتاب نور در قطعات بی‌شمار آینه تشعشع، درخشش و زیبایی در تزیینات بناها ایجاد می‌شود و پوششی بسیار مناسب و زیبا برای تزیین بنا از نظر استحکام و دوام است.

آینه‌کاری یکی از شاخه‌های هنرهای تزیینی ایران است و از ابتکارهای ویژهٔ هنرمندان ایرانی به شمار می‌آید و در دوره ساسانیان رایج بوده است.

از آیینه کاری های بجا مانده می توان بنای دیوانخانهٔ شاه طهماسب صفوی (۹۳۰ - ۹۸۴ق‌/ یا ۱۵۲۴ - ۱۵۷۶م‌) در قزوین را نام برد.آب و آینه در فرهنگ ایرانیان نماد پاکی و روشنایی، راستگویی و صفا بوده‌اند و به احتمال زیاد کاربرد آن در معماری نیز همین معنا را دارد.

علاوه بر این ریشه‌های اقتصادی آینه‌کاری را نباید فراموش کرد. در سده ۱۰هجری قمری آینه از اروپا به ویژه از ونیز به ایران وارد می‌شد و بخشی از این آینه‌ها هنگام جابه‌جایی در راه می‌شکست. هنرمندان ایرانی برای بهره‌گیری از قطعات شکسته راهی ابتکاری یافتند و از آن ها برای آینه‌کاری استفاده کردند و آینه‌کاری ظاهراً با کاربرد آنها آغاز شد.

آینه کاری در آغاز با نصب جام‌های یک پارچه آینه بر بدنه بنا شروع شد. نه تنها درون بنا بلکه دیوارهای ستون‌دار عصر صفوی نیز با آینه‌های بزرگ تزیین شد.

مصالح و مواد مورد استفاده در هنر آینه کاری عبارتند از: آینه چسب یا بُنکس (در اصطلاح چسب چوب را گویند)، سریش و گچ نرم. ابزارهایی که در هنر آینه کاری استفاده می‌شوند عبارتند از: قلم طراحی، خط کش چوبی برای خط اندازی روی شیشه، میز زیر دست، الماس آینه بر و تنها ابزاری که در نصب آن به کار برده می‌شود کاردک است .

آینه کاری در آغاز با نصب جام‌های یک پارچه آینه بر بدنه بنا شروع شد                        

شیوه اجرای کار در آینه‌کاری این گونه‌است که نخست، طرح مورد نظر توسط طراح، معمار یا شخص آینه کار آماده می‌شود سپس کاغذ طراحی شده را سوزنی می‌کنند و برسطح کار می‌گذارند و روی آن گرده زنی می‌کنند. پس از آن از روی طرحی که به وسیله گرده بر دیوار منتقل شده، هنر آینه کاری را به وسیله چسباندن قطعات آینه روی دیوار با گچ و سریش به انجام می‌رسانند.

در سطوح آینه کاری زمینه کار دارای نقوش یا خطوط برجسته یا فرورفته‌است زمینه کار توسط یک فرد گچ‌بر مشابه طرح آینه کاری آماده شده، سپس قطعات آینه به وسیله آینه بر یا آینه کار در اندازه و اشکال مورد نظر با الگویی مقوایی برش داده شده (بدون انکه آنها را از هم جدا سازند) آماده می‌شود.

آنگاه آینه چسبان به وسیله خمیری که مرکب از گچ و سریش است قطعات آینه را براساس طرح به وسیله فشار آوردن دست به محل برش آن‌ها روی گچ کشته بر سطح کار می‌چسباند و با فشار دست برجستگی و فرورفتگی مورد نظر را ایجاد می‌کند، سپس نقوش دلخواه و مورد نظر را پدیدار می‌سازد در خاتمه آینه پاک کن سطح کار را پاک کرده، براق می‌کند.

اجرای طرح روی کاغذ پس از تشخیص ابعاد و تقسیم‌بندی گره محاسبه می‌شود سپس هر گره را در خود خرد کرده و به وسیله آینه‌های حمیل یک سانتیمتری که در اطراف نقش گره چسبانده می‌شود، گره اصلی نمایان می‌شود.

در داخل لقاط گره نقوش ویژه طراحی شده مثل نقوش اسلیمی، گل و برگ و پرنده و غیره را اجرا می‌کنند و افزون بر آن قسمت آینه بری به وسیله آینه‌های رنگی و برش آینه به صورت محدب که به نام کُپ بری (آینه محدب) معروف است، طرح لازم را آماده کرده و به عنوان مثال در طرح درخت انگور الوان، سیاه و یاقوتی که هم رنگ و هم ابعاد آن مشخص است، شبیه اصل درخت طراحی می‌کنند و آینه محدب را بر اساس طرح آماده با گچ بر سطح کار می‌چسبانند.

سپس لایه گچ نرم در قطر حدود سه میلی‌متر بر آخرین سطح بر جسته مالیده می‌شود و پس از آن شیشه‌های محدب ساخته شده را خرد کرده و با انواع آینه‌های رنگی به کار می‌برند. در مورد طرح‌های گیاهی و اسلیمی و قواره سازی، مانند معرق‌کاری برای تمام نقوش، الگو تهیه کرده و پس از برش آینه با الماس، به کمک سنگ، لبه‌های آن را گرد می‌کنند. ضخامت مطلوب آینه برای آینه کاری یک میلی‌متر است، اما تا ضخامت دو میلی‌متر یا بیشتر نیز به کار برده شده‌است.

از آنجا که واردات آینه گران قیمت و شکننده بود، استادکاران ایرانی از مدت‌ها پیش به ساخت آینه‌های قلع و سیمابی می‌پرداختند. بعدها جیوه دادن آینه تغییر کرد و آب مقطر و "نیترات دراژن"(سنگ جهنم ) به کار بردند. این آینه چندان که باید شفاف نبود، از این رو در عمده آستانه‌ها و اماکن متبرکه آینه‌های بلژیکی به کار برده شده‌است.

ملیله به دوخت هایی اطلاق می شود که از مفتول های طلایی، نقره و آلیاژهای مختلف که به شکل فنری در آمده اند، برای تزئین سطح پارچه استفاده می شود. ملیله بر خلاف نخ های سرمه قابلیت انعطاف ندارد و براثر کشش زیاد از فرم خود خارج می شود.

برای آماده کردن پارچه یک قطعه متقال یا کتان به اندازه مخمل یا ترمه ای که می خواهند بر آن ملیله دوزی کنند، می برند و با قلم موی پهن به تمام نقاط آن به طور یک نواخت محلول غلیظی از سریش و آب مالیده، مخمل یا ترمه را روی آن قرار می دهند و با دست چند مرتبه روی آن می کشند تا صاف شود و به پارچه زیرین متقال یا کتان بچسبد.

پس از آن که پارچه ها خشک شد نقش هایی را که قبلا آماده شده است، روی پارچه مخمل یا ترمه منتقل می کنند یعنی دور کار را ملیله می دوزند و ملیله را کاملا با نخ و سوزن محکم می کنند. سپس به توردوزی می پردازند و داخل نقش را ملیله می دوزند و این کار را ادامه می دهند تا تمام نقش با ملیله پر شود. در قسمت های اصلی و برجسته نقشه، ابتدا مقداری پنبه به اندازه گل یا بوته تکه تکه می کنند و روی قسمت های مورد نظر قرار می دهند و آن را با نخ ساده روی پارچه می دوزند و سپس آن را ملیله دوزی می کنند.

در دوران حکومت ساسانیان برای زینت دادن به لباس های رسمی لشگری و کشوری از ملیله دوزی استفاده می شده است.نمونه بسیار زیبایی از دوخت ملیله، روی مخمل دست باف می باشد که در حال حاضر در موزه آستان قدس رضوی نگه داری می شود. این نوع رودوزی در اکثر نقاط کشور رواج دارد. روش نگه داری آن حفاظت از رطوبت مداوم، حرارت و آتش، اشعه مستقیم و مداوم خورشید، سفیدکننده های شیمیایی و اشیای برنده است و برای شست و شوی آن می توان از آب و صابون و شوینده های معمولی و غیر اسیدی استفاده کرد.

قدمت اين دوخت با شواهد تاريخ و اشيا به دست آمده از حفاريها به 2500 الي 3000 سال پيش مي رسد . هنر زري دوزي و دوختن نقشها و خطوط موازي با زري، بر روي شلوارها در زمان هخامنشيان معمول بوده است لكن آنچه دقيقا گوياي مليله براي تزئين لباس ها و پارچه ها مي باشد، تكه هائي است كه در ناحيه لولان در منتهي اليه شرق ايران كنوني بدست آمده است . اين نمونه ها چند تكه مليله دوزي و قلابدوزي است كه در حفاريها كشف شده است و به نظر مي رسد كه مربوط به دوره اشكانيان باشد.

در اين نمونه نقش يك درخت مو مليله دوزي ديده مي شود كه داراي شاخه هاي پيج در پيچ است و قسمتهاي باز را برگ و انگور پر كرده است . اين هنر زيبا و ظريف با گذشت زمان، دوران تكاملي را نيز طي كرده و هنرمندان، اين نمونه از سوزن دوزي را با دانه هاي مرواريد همراه كردند

هنرهای سنتی ایران، هنرهای اصیل مردمی و نشات گرفته از فطرتی پاک است که از دیر باز در تمامی شئون زندگی مردم رسوخ کرده و به صورت جزئی تفکیک ناپذیر درآمده اند.

این هنرها، از گذشته دور تا کنون، بدون تغییرات زیاد باقی مانده اند و اگر به آنها توجه نشود رفته رفته به بوته فراموشی سپرده خواهند شد.

خاتم سازی

خاتم سازی یکی از هنرهای با ارزش شرق است. از گذشته خاتم سازی اطلاعات زیادی در دست نیست، زیرا مواد اولیه خاتم اکثرا چسب و چوب است و این دو ماده بر اثر مرور زمان از بین می روند. با این همه در اماکنی که جنبه تقدس داشته و در نتیجه از آنها به خوبی نگه داری شده، به خاتم هایی بر می خوریم که قدمت دویست تا سیصد ساله دارند.

مهمترین مرکز خاتم سازی جهان امروز، ایران است. هر چند در کشورهای هندوستان، سوریه، عراق و فلسطین نیز هنر خاتم کاری وجود دارد، اما به قدمت و ظرافتی که در ایران انجام می شود نیست، در حقیقت این هنر ویژه ایران است. خاتم های ایران در نمایشگاههای جهانی و بین المللی، همواره در رده اول و ممتاز بوده است.

در موزه های جهان، انواع مختلف خاتم های مرغوب ایران وجود دارد؛ از جمله تخته شطرنج خاتم کاری شده ای که در موزه "بناکی" در شهر آتن نگه داری می شود و در زمره بهترین نمونه خاتم عصر صفوی است. شاید بهترین نمونه این هنر در عصر حاضر، میز خاتمی است که در نمایشگاه بروکسل - سال ۱۹۵۸- مدال طلا را نصیب خود کرد. در هنر خاتم سازی از چوبهای گوناگون از قبیل عاج، استخوان، برنج و گاهی طلا و نقره استفاده می شود.

ابتدا چوب، استخوان یا فلز را به صورت منشورهای مثلث القاعده می برند و آنها را بنحوی کنار هم قرار می دهند که برش عرضی آنها دارای اشکال هندسی منظم باشد، زیرا شکل عمومی بیشتر خاتم ها را نقوش هندسی تشکیل می دهد.

بعد این برش ها را در کنار هم و بوسیله سریشم ، روی ورقه نازکی از چوب، می چسبانند و نهایتا ورقه را بر اشیاء گوناگونی مانند میز، صندلی، جعبه، قاب و غیره می نشانند. اخیرا خاتم های خطی نیز ساخته می شود که در آن کلماتی مانند اسماء خداوندی بعنوان نقش ظاهر می شوند.

در خاتم های گرانقیمت، قسمت های فلزی خاتم از طلا یا نقره تشکیل میشود و به جای استخوان در ساخت آنها عاج به کار می رود. مرغوبترین انواع خاتم، به "پره وارو" و "سیم دار" مشهور است. این هنر از دویست سال پیش تا کنون بدون تغییرات زیاد باقی مانده و نمونه کارهای قدیمی و معاصر تفاوت چندانی باهم ندارند.

مواد و مصالح خاتم سازی

چوب

چوب فوفل، آبنوس، عناب، شاه چوب، آزاد، بقم، نارنج و چوب شمشاد.

فلز

مفتول های طلایی یا نقره ای، مس، برنج، آلومینیوم.

استخوان

استخوان ساق پا و دست شتر یا اسب، عاج فیل، استخوان مصنوعی

رنگ سبز

این رنگ از ترکیب نشادر، براده مس و سرکه تهیه می شود. استخوان های بریده شده را در ظرف حاوی محلول رنگی می ریزند و مدت شش ماه در معرض نور خورشید قرار می دهند. امروزه از آنجائیکه تهیه استخوان شتر مشکل است، از چوب نارنج به جای استخوان شتر استفاده می کنند و برای رنگ کردن آن، از رنگ سبز مخصوص رنگرزی پشم استفاده می کنند.

وسایل و ابزار خاتم سازی عبارتند از: رنده، تنگ، اره، سوهان، پرگار، گونیا، چکش، گازانبر، مغار، پرس.

روغنکاری خاتم

اصولا سطح یک خاتم به دو علت روغن زده می شود : براق شدن خاتم و حفاظت آن در مقابل رطوبت، گرما و سرما. در گذشته برای این کار روغن جلا یا سندلوس ( شیره درخت کاج ) به کار می رفت. بعد ها از روغن هاویلوکس استفاده شد و امروزه از پلی استر استفاده می کنند.

خاتم از نظر گل تنوع زیادی دارد، از میان آنها می توان به: خاتم پره وارو، پره ای، ابری، نه گلی لایه دار، شش و لوز، بته جقه ای، خیابانی، طاقی، قمی، جناقی و خاتم دورنگ اشاره کرد. از انواع حاشیه نیز می توان حاشیه شش گلی، جویی، بازوبندی، طوره دار، شمسه دار و حاشیه تخمه دار را نام برد

▪ چرا خارجیها بدون آنکه اطلاعی از زبان فارسی داشته باشند صفحات خوشنویسان ما را می‌خرند؟

▪ چگونه ذوق لطیف ایرانی خط را به عنوان یک عامل تزئینی مورد استفاده قرار داده است؟

در تمام دنیا خط وسیله أی برای فهماندن مطالبیست که در مغز انسان خطور میکند. در کشور ما که همه چیز را با شعر و هنر همراه می کنیم خط را نیز به صورت یک رشته هنری بسیار زیبایی درآورده‌ایم بطوریکه اشخاصی مانند هلندی‌‌ها و فرانسوی‌ها یا آمریکائی‌ها، که کوچکترین اطلاعی از خط ما ندارند ، صفحات خوشنویسان ما را به قیمتهای گزاف میخرند و آنها را زینت خانه‌های اروپائی و آمریکائی خود می‌نمایند .

در عهد اشکانیان و ساسانیان هنرمندان ایرانی برای تزئین در و دیوار کاخ های امرا و پادشاهان از گچبریها استفاده میکردند.
نمونه‌هائی از این گچبریها در خرابه های تیسفون پیدا شده و به موزه برلن نقل گردیده. تعدادی دیگری نیز در خرابه‌های شهر آشور از زمان اشکانیان کشف گردیده. در موزه ایران باستان نیز مقداری گچ‌بری که از کاخی از عهد ساسانیان در دامغان کشف گردیده، محفوظ میباشد .این گچبریها نشان میدهد که در عهد اشکانیان و ساسانیان هنرمندان ایرانی از ایجاد نقوش هندسی و مصنوعی لذت می‌برده‌اند. و به اصطلاح نقاشان امروزی «آبستره» کار میکرده‌اند.

اگر می‌بینیم پس از انقراض دولت ساسانی برای تزئین دیوار کاخهای امرا و بزرگان خط جای نقوش هندسی را گرفت برای این نیست که دین اسلام راجع با‌ین موضوع دستوری داده باشد، بلکه فقط برای است که هنرهای تزئینی کشور ما بدون توجه به تغییرات سیاسی و مذهبی راه تکامل خود را می‌پیموده است و هنرمندان ما در نتیجه آشنائی با خط عربی این فکر بنظرشان رسید که میتوانند از آن برای تزئین دیوارهای خود استفاده کنند و شاید از نقش خطوط هندسی و آبستره خسته شده بودند و مترصد بودند که موضوع تازه‌ای برای تزئین دیوارهای خود پیدا کنند و این موضوع تازه را در خط عربی یافتند. چون کلمه فرانسوی «آبستره» امروزه در میان مردم معمول شده در اینجا بکار برده شده و مقصود از نقش «آبستره» نقشی است که برای ایجاد آن از طبیعت تقلید نشده و به هیچ چیزی در طبیعت شبیه نیست جز به خطوط منحنی یا شکسته‌ای که نماینده خیال و فکر هنرمند است.

شاید بتوان کلمه «آبستره» را به واژه‌های معنوی یا غیر مادی یا مصنوعی و تخیلی ترجمه کرد.
موضوع مهم این است که این نقش «آبستره» یا خیالی و مصنوعی زائیده فکر هنرمندان ایران است و تحولاتی که در دوره اسلامی پیدا کرده به هیچ وجه مربوط بدین اسلام نیست.

مثلا نقش قالی از ابتدا در ایران خیالی و مصنوعی بوده. در حقیقت قالی‌باف خواسته است روی قالی خود باغ و درختان و گل بلبل را نشان دهد و بجای آن مقداری خطوط منحنی و شکسته را طوری نشان داده و به طریقی رنگ آمیزی نموده که برای چشم لذت واقعی دارد. در باره خط نیز همین رویه انجام گرفته و آنرا برای استفاده در تزئینات بکار برده اند.

روی نوشته‌های آرامگاه داریوش اول در نقش رستم آثاری از رنگ آبی لاجوردی دیده شده و این نشان میدهد که در اصل این نوشته‌ها رنگ آبی داشته اند.
میگویند کتاب اوستا روی پوست گاو با خط زرین نوشته شده بود. کتب مانی نیز طبق گفته محققان اوایل دوره اسلامی با خط زرین نوشته میشده.
یکی از قدیمیترین نمونه خط کوفی گل‌دار که در کشور ما وجود دارد، و به خوبی نشان میدهد چگونه از خط برای تزئین بنا استفاده شده، نوشته‌های مسجد جامع نائین که به تاریخ ۲۸۸ هجری مورخ میباشد.
در این نوشته‌ها ابتدا و انتهای حروف با نقوشی شبیه به برگ خرما تزئین شده و با‌ین طریق خواندن آن کار آسانی نیست.

▪ کتیبه مسجد نائین به طریق زیر خوانده میشود :

امن با لله و الیوم.
دویست سال بعد در مسجدی در زنگبار که بوسیله ایرانیانی که با آن کشور مهاجرت کرده بودند ساخته شده، همین کتیبه با تزئینات بیشتر و پیچ و خم های زیادتر، زینت دیوار گردیده. خواندن کتیبه زنگبار بسیار مشکل تر از قرائت کتیبه نائین است و تحول خط کوفی را در عرض دو قرن نشان میدهد.

تقریبا یکصد سال بعد از مسجد زنگبار در روی دیوار برجی که بافتخار سلطان مسعود سوم (۴۶۲-۵۰۷ هجری) ساخته شده کتیبه زیبائی، مخلوط با نقوش هندسی، به شیوه کاخ اشکانی در مشطه روی آجر تراشیده شده. که بمنزله یکی از شاهکارهای هنر خط نویسی روی ابنیه می‌باشد و قابل مقایسه با کتیبه مدرس نظامیه در خار گرد است که بنام نظام الملک ساخته شده.

در عهد اشکانیان و ساسانیان تزئینات دیوارها و درهای کاخها روی گچ تراشیده می‌شد. در دوره اسلامی نیز سوره های قرآن یا نام سازندگان مساجد یا تاریخ بنای آن روی گچ تراشیده شد بنابراین در سبک کار تغییری حاصل نشد. فقط موضوع تزئینات عوض شد. این مطلب از مقایسه نوشته های جامع نائین با تزئینات کاخ تیسفون یا «مشطه» بخوبی معلوم میگردد. این شیوه خط نویسی با تراش آجر کاملا متناسب بود و طبعا خطوط بصورت افقی یا عمودی در میآمدند و در کتیبه‌ها خط منحنی دیده نمی‌شد. نظایر این خطوط در قرن سوم هجری در روی بشقابهائی از نیشابور بدست آمده و نمونه های متعدد از آن در موزه ایران باستان موجود است.

خط بشقابی که در شکل مقابل دیده می‌شود به طریق زیر خوانده می‌شود «الحلم اوله مرمذاقته لکن آخره احلا من العسل»و در نمونه دیگری «لصاحبه برکه و یمن و سرور».
بنابراین هنرمندان ایرانی از خط عربی با انواع مختلف در روی دیوار مساجد و سر درها و درهای چوبی و بشقابهای سفالین و اشیاء دیگر استفاده نموده آنرا بصورت تزئین زیبائی در آورده اند و این یکی از خصوصیاتی است که هنر ایران را از هنر کشورهای دیگر اسلامی متمایز می‌نماید.

مقدمه:

پیشینه مجسمه سازی ، از دوره پیش از تاریخ، در طول دوره کلاسیک و سپس دوره گوتیک و از رسانس تا سده 21،

پیشینه مجسمه سازی مملو از مجسمه سازان اعجاب انگیزی است.
که در کمال تاسف بسیاری از آنها گمنام ولی بیان بصری ایشان در قالب مجسمه ها همواره به صورت سنگواره مرمری،
نقش برجسته های سنگی و پیکره های برنزی در کنار ما باقی ماندند.
حتی امروزه در دنیای کنونی،
می توان قطع به یقین گفت که با رفتن به هر میدانی و هر کلیسایی و یا شهرهای بزرگ و ساختمانهای معروف در جهان،
می توان نمونه هایی بسیاری عالی از هنر مجسمه سازی را ناظر شد.

1)پیشینه مجسمه سازی در دوره پیش از تاریخ (پارینه سنگی)

پیشینه مجسمه سازی از دوره سنگی ( عصر حجر) آغاز شد.
دقیقا در زمانی که ما از آن مطلع نیستیم.

قدیمی ترین نمونه مجسمه،
دو مجسمه بدوی سنگی به نام های ونوس برخات رم مربوط به 230000 سال قبل میلاد یا قبل تر و ونوس تن تن هستند.
مجسمه اول از سنگ بازالت و مربوط به دوره اشولیان می باشد و در ارتفاعات گولان کشف شد.
و مجسمه دوم که مربوط به 200000 سال قبل از میلاد مسیح است از سنگ کوارتز می باشد.

نمونه های دیگری از مجسمه های پیش از تاریخ که به شکل حکاکی هایی به صورت حیوانات و پرندگان و نیمه انسان – نیمه حیوان،
یافت شده اند که مربوط به 35000 سال قبل از میلاد می باشند.
برخی از آنها که به 38000 سال قبل از میلاد مسیح بر می گردند به صورت حکاکی روی عاج فیل بودند.

2) مجسمه های عصر سنگی :

از نمونه های دیگر مجسمه های عصر سنگی، پیکره های کوچک چاق به نام های ونوس بودند که معروفترین شان ونوس ویلند روف بود.
این مجسمه ها که از موادی همچون استخوان 10 موت، سفال سرامیک، خاکستر استخوان و سنگ هایی مانند:
استاتیت، اولتیک، سرپنتین و سنگ های آتشفشانی بودند،
در مناطقی از اروپا و از روسیه تا اسپانیا یافت شدند.

انسان شناسان بر این عقیده اند که از آنها در مراسم باروری استفاده می شده،

البته علت تصویر کردن زنان فربه هنوز در هاله ای از ابهام و گمان باقی است.

3)پیشینه مجسمه سازی در دوره میانه سنگی (قبل از میلاد 4000-10000)

دوره میانه سنگی شاهد تعداد زیادی نقش بر جسته و مجسمه های انسانی ایستاده بود،
که این آثار معمولاً از مناطق نوالی کوری (Nevali Cori) و گوبکلی تپه (Gobekli Tepe) در ترکیه نیز از شرقی پیدا شدند.
همچنین پیکره رب النوع ماهی (Lepensvi Vir) نیز از صربستان پیدا شده است.
دوره میانه سنگی علاوه بر این شاهد ساخت قدیمی ترین مجسمه چوبی بر جای مانده در دنیا، به نام شیگیر آیدل (Shigir Idol 7500) قبل میلاد
– یافت شده در روسیه – بوده است.

در این دوره همچنین شاهد پیدایش بزرگترین مجسمه سفالینه هستیم که از رومانی بدست آمده است که متفکر سرنا وودا نام دارد .
(Thinker Of Cernavoda)

4) پیشینه مجسمه سازی در نو سنگی (ق-م 2000-4000)

شهرت دوره نوسنگی به خاطر سفالگری و پیکره های ایستاده و مجسمه های برنزی آن است.
مهمترین شکل هنر نوسنگی را می شود در معماری اهرام مصر باستان خلاصه کرد که با توجه به نوع اتاقها و فضاسازی هایش،
بستر بسیار وسیعی را برای نقش بر جسته و انواع مجسمه ها فراهم کرد.

علت پیشرفت هنر مجسمه و حجم دراین دوره را می توان در پیدایش عصر برنز در اروپا (ق.م 1200-3000 )،
پیدایش و ظهور شهرها و ساختمانهای عمومی و همچنین ساخت و تولید ابزار مختلف دانست.

5) پیشینه مجسمه سازی در خاور دور (ق.م 1150-1700):

هنر چین در دوره شانگ (ق.م 1150-1600) و در طول رشد هنر مغرب زمین، با تفاوتهایی همراه بود.
به این علت که برترین مجسمه های برنزی در چین در این دوره بوجود آمدند.

علاوه بر هنر چین، دراین دوره زمانی، شاهد نمونه هایی عالی از مجسمه های جنوب شرق آسیا و نقوش بر جسته هند در معبد کانداریا ماهادوا و معبد آنکور وات کمر هستیم .

6)مجسمه سازی در دوره کلاسیک باستان (عقیق)(ق.م100-1100)

به دلیل رکود فرهنگی یونان در قرون تاریک (ق.م900-1100) و تسلط زیاد سفالگری در دوره هندسی مجسمه سازی در یونان،
تا حدود سال 650 قبل میلاد رشد نداشته است.
از آن پس نیز به واسطه زمانبندی هنر یونان در طول 3 دوره هنر مجسمه سازی رشد کرد:
1- دوره آرکائیک (ق.م500-650) 2- دوره کلاسیک (ق.م 323-500) و 3- دوره هلنستیک (ق.م 100-323)

7)دوره آرکائیک (Archaic)

این دوره که دوره ای بسیار آرام ، آهسته و پیوسته در رشد هنر مجسمه بوده است، اثری به نام کوروس یا پیکره مردعریان را دارد.

8) دوره کلاسیک

این عصر به 3 قسمت دوره کلاسیک پیشین و پسین و وارسین تقسیم می شود، خلاق ترین و بهترین دوره هنری یونان محسوب می شود.
مجسمه سازان بسیار شهیری از جمله میرون (ق-م444-480 فعالیت) و فیدیاس (ق.م 431-488 فعالیت)،
که آثارش را در پارتنون می توان دید- در این دوره زیسته اند.
در این دوره که هنرمندان شیوه رئالیسم را ترقی دادند و هنر مجسمه سازی را تا جایی مرتفع کردند،
که تا زمان رسنانس ایتالیا، همچنان در زمره درخشانترین عرصه های هنری بود.

9) دوره هلنیستیک

در این عصر، رئالیسم جای خود را به نوعی اکسپرسیونسیم حماسی و قهرمان گیرانامه می دهد.
از جمعه آثار معروف این دوره می توان به (ونوس میلو) و (گالی در حال مرگ) و (لائوکون و پسرانفش اشاره کرد.

10)مجسمه سازی فلزی در دوره سلتی ها (ق.م 100-400)

سلتی ها گروهی از قبایل چادر نشین بودند که از متطقه کاکالوس در مرز اروپا و آسیا در 800 قبل از میلاد ظهور کردند،
و به تدریج در نواحی غربی نظیر اورپا و انگلیس و شبه جزیره ایبریا (امروزه گرجستان) پراکنده شدند.
(در سال 100-600 قبل از میلاد) ایشان که در صنایع طلاسازی و آهنگری بسیار خبره بودند،
صاحب برخی از ارزنده ترین مجسمه های فلزی عصر خود نظیر مجسمه قایق از جنس طلا (ق.م 50-100 بودند.)
همچنین استادی آنها تا جایی بود که طرح های ظریف فلز کاری آنها به مناطق دیگر دنیا صادر می شد بلکه گاهی مورد تقلید نیز قرار می گرفتند.

11) مجسمه سازی در روم باستان (م200تا ق.م 200)

تا حدود سال 27 قبل از میلاد علیرغم نفوذ و تاثیر مجسمه سازان آتروسکی، مجسمه های رومی به سبک کاملاً واقع گرایانه ساخته شدند،
اما از آن زمان به بعد سبکی حماسی و قهرمانی به خود گرفتند.
فلسفه و دلیل اصلی ساخت این مجسمه ها بیان قدرت و اقتدار قلمرو رومیان بود.
بنابراین صرف نظر از برخی نقوش برجسته تاریخی و تعدادی ساختمان و بیشتر مجسمه سازان به ساخت و طراحی مجسمه های نیم تنه از پادشاهان می پرداختند.

12)پیشینه مجسمه سازی بیزانس (میلادی 450-330)

تا قرن 4 میلادی، مجسمه های ساخته معمولاً اختصاصاً برای مقابر و به حالت نقش بر جسته ساخته می شدند.
زمانیکه امپراطوری روم باستان به دو منطقه شرقی و غربی تقسیم شد،
پایتخت شرقی آن در قسطنطنیه شکل گرفت.
هنر این امپراطوری که در بیزانتیوم پایه گذاری شد، به طور کامل مذهبی محسوب می شد.
ولی علاوه بر تعدادی نقش بر جسته برعاج و طلاکاری، فرقه ارتدوکس ساکن نواحی شرقی،
اجازه ساخت مجسمه های 3 بعدی و نقوش برجسته عمیق را نمی داد.

13)پیشینه مجسمه سازی در قرون تاریک (میلادی 800-500)

همانطور که از نام آن پیداست،
این عصر، زمانه ای تاریک و ساکت در هنر مجسمه سازی اروپا بوده است.
هنر کلیساها بسیار ضعیف شد و شهرها از قدرت و تمدن کمتری بهره مند بودند.
در نقاطی از اروپا به طور مثال ایرلند،
تعدادی صلیب های سنگی منقوش به مناظر انجیل ساخته شد.
در این میان آثار کمرنگی که هنر سده های میانه نیز در این زبان خودنمایی می کنند.

حائز اهمیت آن است که ارتباط کلیدی میان معماری و مجسمه وجود دارد؛
بدین مفهوم که ساختمانهای ساخته شده معمولا نیاز به تزئینات مجسمه گونه داشتند.

این تزئینات هم داخل و خارج ساختمان را در بر می گرفتند.
ستونهای حامل نیز همانند سردرها نیاز به نقوش و مجسمه و نقش بر جسته داشتند.
به بیان ساده ، مجسمه سازی های قرون وسطی علاقه خاصی به معماران داشتند
به این دلیل که هر برنامه ایی برای ساخت ساختمان های بزرگ در کنار خود مجسمه سازانی را لازم داشت.

14) پیشینه مجسمه سازی در دوره رومانسک (میلادی 1200-800)

در قرن 11، قدرت کلیسا بیشتر از پیش شده و این گسترش سبب ایجاد جنگهای صلیبی مسیحیت و اسلام شد.
پیروزی جنگجویان مسیحی و با پس گیری آثارشان در خاتمه موجب ساخت کلیساهای جدید در کلیه مناطق اروپا شد
و سبکی به نام رومانسک شکل گرفت که در انگلستان و ایرلند آن نورمان اطلاق می شد.
در ادامه این سبک هنری مجسمه ها و شیشه های رنگی نیز دوباره روی کار آمد.

این تقاضا در هنرهای تجسمی این عصر سبب پیدایش شکل گیری حکاکی ها زیادی شد.
این حکاکی ها که به طور خاصی به صورت شبیه سازی انجام می گرفتند
موجب ظهور هنرمندان و اساتید بیشماری در عرصه هنرهای تجسمی شدند.

مجسمه سازان شهیر دوره رومانسک (قرن 12):

• ماتئو
• بندتوآنته لامی
• کابستانی
• گیشله برتوس

15) پیشینه مجسمه سازی – دوره گوتیک (میلادی 1300-1150)

با گسترش سبک های مختلف و تکنیک و روشهای نوپا، هنر معماری کلیسایی نیز پیشرفت چشمگیری داشت.
این فنون جدید در طول سده 12 به عنوان سبک رومانسک در کنار هم جمع شدند.
بعدها به سبک گوتیک نامیده شد.

مشخصه های سبک رومانسک که طاق های گرد دیوارهای ضخیم پنجره های کوچک بودند،
جای خود را به طاقهای نوک دار،
سقف های بسیار بلند،
دیوارهای بسیار نازک و پنجره های عظیمی با نقاشی روی شیشه دارند.

این ویژگی ها، فضای داخل کلیسا ها را به طور کامل تغییر داد و آنها را به روحانی بدل کرد،
که پیام های مسیحیت توسط هنر مذهبی (Biblical art) به طور مثال نقاشی روی شیشه و مجسمه سازی – انتقال و ترویج می شد.

سردر کلیساها معمولا انباشته از مجسمه های بودند که تصاویری از انجیل را نشان می دادند.

همچنین ردیف هایی از مجسمه دیده می شوند (نقوش برجسته) که منقش به پرتره های پیامبران و حورایون و تصاویری از انجیل هستند.
در قسمت های داخلی بناها مجسمه های ستونی و نقوش بر جسته به چشم می خورند.

که همگی با ریزه کاری های بی نظیری به پیکر نگاری از شخصیت های مسیحیت پرداخته اند تا تعالیم دینی را به راحتی در اختیار عبادت کننده ها قرار دهند.

در میان کلیساهای جامع بسیار معروف جهان می توان کلیسای متردام، شارتر، رمیز در پاریس و کلیسای کلنی، استراسبورگ آلمان و وست مینستر و یورک ینستر رادر انگلیس نام برد.
به طور خلاصه، معماری گوتیک بازگو کننده نقطه اوج قدرت هنر مذهبی است.

16)پیشینه مجسمه سازی در رنسانس ایتالیا(میلادی 1600-1400)

همانطور که می دانیم رنسانس ایتالیایی الهام گرفته از دوره کلاسیک قدیم به خصوص در حیطه مجسمه سازی و معماری بود.
همچنین این دوره بیشتر بر پایه انسان گرایی قرار داشت.
این سبک که در فلورانس ظهور کرد، توسط هنرمندانی چون فیلیپو برونلچی (معمار)، دوناتلو (مجسمه ساز)، توماس ماساچو (نقاش)، ولئون باتیستا آلبرتی تئوریسین
به وجود آمدو توسط خاندان مدیچی مورد حمایت قرار گرفت.
سپس به رم انتقال یافت هنرها در اروپای شمالی نظیر هلند و انگلستان و آلمان نیز تحت تاثیر رنسانس قرار گرفت
و در رشته های رنگ و روغن و چاپ و منبت کاری (حکاکی چوب) گسترش حاصل شد.

حائز اهمیت است که گفته شود بسیاری از هنرمندان خصوصا در ایتالیا بسیار تحت تاثیر هنر دوره کوتیک بودند
و بسیاری از دستاورهای آنها برگرفته از پشینیان گوتیک بودند.
هنرمندان رنسانس ابتدایی به طور کلی در تلاش بودند
تا با الهام گرفتن از مجسمه های یونان و روم باستان، آثار گوبتکی خود را رشد گسترش دهند.

17) پیشینه مجسمه سازی در دوره اوج رنسانس (میلادی 1530-1400)

هنرمندان مجسمه ساز دوره رنسانس از میکل آنژ تبعیت می کردند.
او که بزرگترین مجسمه ساز عصر رنسانس ایتالیا است دارای آثاری چون پیتا و دوید و بوده در حال مرگ می باشد
که همگی اینها بازگو کننده کیفیت فرا انسانی در مجسمه می باشند.
برخی از آثار مرمری وی دارای نوعی زیبایی بدون عیب و نقص و حرکت خاصی هستند که از اوج قدرت وی در هنر خود سرچشمه گرفته اند.
میکل آنژ در به تصویر کشیدن پیکره های عریان حماسی تا به امروز بی رقیب در عرصه مجسمه سازی در خشیدند.

18)پیشینه مجسمه سازی در رنسانس شمالی(میلادی 1530-1400)

در اروپای شمالی (فلاندری) هنر مجسمه سازی با چوب توسط 2 هنرمند آلمانی گسترش یافت این دو به نامهای:
(یتلمان رین اشنالید) و(ویت استوس) می باشند.

(یتلمان رین اشنالید):

شهرت وی به حاضر نقوش برجسته و مجسمه های ایستاده از جنس چوب می باشد.

(ویت استوس):
شهرت وی به خاطر ساخت میز سخنرانی در کلیساهاست به اوج خود رسید.

از جمله دیگر هنرمندان مجسمه ساز دوره رنسانس شمالی می توان به:
1- هانس مولت شر،
2- جیورجیو دسبینکو،
3- میشل کلمب،
4- گرگورارهات اشاره کرد

19)مجسمه سازی سبک باروک (1600-1700 میلادی)

در طول قرن شانزدهم میلادی تغییراتی در کلیسای کاتولیک رخ داد که در طول آن
از معماران ، مجسمه سازان و نقاشان دعوت به کار شد .
در طی این تغییرات سبکی به نام (باروک) آرام آرام شکل گرفت .
نابغه آن دوره (معمار و مجسمه ساز) – برنینی به طراحی ردیف ستونهایی پرداخت
که گویی هر بازدید کننده ای به محض ورود به کلیساها و بناها در آغوش
می کشیدند . او که بزرگترین مجسمه ساز دوره باروک بود .
در جایگایه مجسمه ساز ارشدی پاپ قرار گرفت .

او با ایجاد شاهکارهایی که با بهره گیری خطای دید در انسان نوعی تجمل و
پیچیدگی را در مجسمه هایش القا می کردند .
(تاثیری که در واقع تنها نقاشان می توانند در آثارشان به وجود آورند ) وی همچنین
در بکارگیری مواد مجسمه سازی به قدری تبحر داشت که گویی می توانست
حتی سخت ترین مواد را در دستان خود ذوب کنند و به هر حالتی در آورد .
سبک به قدری حیرت انگیز بود که وی حتی کمترین نقدی را از سوی رقبای هود
دریافت نمی کرد. رقیب بزرگ الساندرو الگاری بود .

و پس از او می توان به (فرانکو دکزنوی) اشاره کرد که سبک تماما کلاسیک داشت.
او که پیکرها را در پس سایه ها به تصویر در می آورد ، سبک بسیار خشن و غیر
احساس گرا داشت که در میان نویسندگان آکادمیک طرفداران بسیار داشت
در مقایسه با روش برنینی باید اشاره کرد که سبک برنینی بسیار پویا و پر از حرکت
و احساس بوده ولی سبک فرانکو بیشتر به تصنع گرایی در طبیعت تمایل داشت .
در فرانسه می توان به مجسمه سازانی همچون فرانکو گیراردون و آنتونی کویسوا و
پیرپوژه در دوره باروک اشاره کرد .

20)مجسمه سازی در دوره روکوکو (میلادی 1789-1700)

اساسا سبک روکوکو در فرانسه در پاسخ و تضاد به جدیدت باروک شکل گرفت این سبک
در بدو امر در (کاخ ورسای) فرانسه شکل گرفت و سپس در کل اروپا ترویج شد .
اگر سبک پیشین از سرسختی و جدیت و روانگیری حرف شده بود در اینجا و در این
عصربیننده با تزئینات چشمگیر رو بروست . البته سبک روکوکو همان نوع تغییر شکل
یافته سبک باروک می باشد که توسط مجسمه ساز معروف برنینی شکل گرفت .
در بیان صفات سبک روکوکو می توان به غیر رسمی بودن شادی و پرداختن به موضوعات
عاطفی و امتناع از کاربردهای کلاسیک اشاره کرد .

از مجسمه سازان معروف این سبک در فرانسه می توان: گیلامه کاستو – مدیر آکادمی
فرانسه و پیرو سبک عمومی خود ، کویسوا- ادمه بوشاردن و شران باتیست پیگان و اتن
مورسیتن فالکونت را نام برد . در انگلستان هم با مجسمه سازان معروفی چون مایکل
ریسبراک (Micheal Rysbrack(-1770-1694 و لوئیس فرانکو روبیلیاک
(Louis Franceis Roubiliac) و مجسمه ساز کار با چوب به نام (گرینلینگ گیبونز)
(Grinling Gibbons) روبرو هستیم به علاوه در آلمان هم (آثار) بالتازار پرموزر
Balthazar Permoser و ایگفاز گونتر Ignaz Gunther 1775-1725 که شهرت وی
به خاطر پیکره های واقع گرایانه و تک رنگ چوبی است ، از بهترین ها محسوب می‌شوند . دوره روکوکو با شکل گیری انقلاب فرانسه جای خود را به نئو کلاسیسم داد .

21)مجسمه سازی دوره نئو کلاسیسم (شکوفایی 1830-1790)

هنر نئوکلاسیک که در واقع همان هنر یونانی اما با تغییرات مدرن است
در ابتدا در معماری نئوکلاسیک به پیدایش رسید .
از ساختمانهای این عصر می توان به پانتئون در پاریس ، طاق پیروزی در پاریس
دروازه برند بنرگ در برلین و ساختمان عمارت پارلمانی ایالات متحده اشاره کرد.
معمولا مضمون این سبک قهرمان گرایی بوده است .
از جمله هنرمندان این دوره می توان به آنتونیو کانووا ، فرانس زاور مسرشمیت
و ژان آنتونی هودن اشاره کرد .

22) اگوست رودن (Augste Rodin) (1917-1840)

استثنای بزرگ مجسمه سازی فرانسه نابغه عصر آگوست رودن می باشد .
او که یکی از نامدارترین مجسمه سازان مدرن می باشد خود را در مقام شاگردی قهرمان خود میکل آنجلو میدید .
آگوست رودن که به خاطر مجسمه های برنزی شهرت داشت ، مدرنیته را در کنار طبیعت گرایی روایی قرارداد .
این در حالی است که میکل آنژ پیکرها را در قالب کلاسیتم قرار می داد.
رودن که یکی از طرفداران پرشور سبک معماری گوتیک فرانسه بود ، در تمامی آثارش این منبع الهام به طور کامل دیده می شود.

23)مجسمه سازی قرن بیستم : آغاز مدرنسیم

تا قرن نوزدهم هنرمندانی در حال ارائه آثار خود با الهام از رسانس و یا ارزشهای
دوره ویکتورین و یا پیکره های تاریخی و … بوده اند تا اینکه در قرن 20 میلادی با
ظهور نوابغی چون کنستانتین برانکوزی ، امبرتو بوچینی و نائوم گابو
مجسمه سازی به طور واقع شروع به تغییری وسیع کرد . در دهه های ابتدای قرن
بیستم ، هنرهای تجسمی در هاله ای از اضطراب سردرگمی قرار می گیرند .
در ابتدا جنبش کوبیسم توسط پابلوپیکاسو و جورج براک ایجاد شد که بسیاری از
احکام اصول سنتی هنر آن زمان را در هم شکست و موجی وسیع در نقاشی و
مجسمه پدید آورد .

این جنبش در ادامه هنرمند مشهوری چون مارسل دوشامپ را به جهان معرفی کرد.
در این دوره هنر انتزاعی نو جانشین مواد و قوانین سنتی پیشین شد که قبلا در
مجسمه سازی هیچگاه به کار گرفته نشده بود. در حین پیدایی سبک کوبیسم ، و
پیرو آن جنگ جهانی اول (1918-1914) و انقلاب بلشویک در سال 1917 میلادی ،
تاثیراتی عظیم بر هنرمندان اروپا گذارده شد و در ادامه به پیدایی سبکهایی چون
داداسئم و کنستروکتیوسیم ختم شد . مجسمه سازان به جرگه نقاشانی پرداختند
که حالا به تصویر کشیدن اشکال نوینی نظیر ماشین ها ، اشتغال ذهنی داشتند
همچنین تاثیرات مدرسه باهاوس و اثرات آن را بر طراحی و فرم در این تاریخ
نمی توان نادیده گرفت .

24) دهه 20 قرن بیستم

در دهه 20 قرن بیستم پاریس جنبشی را به نام سوررآلسیم به خود دید که بعدها
به سوپر- رئالیسم یا فرا واقع گرایی تبدیل شد که در آن تجرد و طبیعت گرایی در
کنار یکدیگر ترکیب بندی های اصلی این سبک را تشکیل می داند . این سبک که
با سالوادور دالی،  آغاز شد در ادامه توسط هنرمندانی چون مرت اوپنهایم خالق اثر و
مک ویلیامخالق اثر چشم ها ، بینی و گونه دنبال روی شد .
از جمله دیگر مجسمه سازان قرن بیستم می توان به ژان آرب و هنری مور  ،
الکسانلر کالدر اشاره کرد . همچنین دیوید اسمیت آغاز گر جنبش انتزاعی فلزی و
آلبرتئ جاکومتی خالق آثاری سوررآل در مجسمه سازی هستند.

25)مجسمه سازی پس از جنگ جهانی سبک پاپ آرت (1970-1945)

پس از جنگ جهانی بیشتر نوآوری های ایجاد شده در زمینه مجسمه سازی شامل کاربرد
مواد جدید در مجسمه سازی و ایده گرایی یا کانسپچوالیسم شد.
بیشتر این نوآوری های توسط هنرمندانی آمیریکایی بوجود آمدند .
تعدادی از این هنرمندان را با آثار شان در لیست ذیل می توان دید:

1. اوسیپ زادکین Ossip Zadkine(1967-1890) نام اثر – شهر خراب شده Destroyed City 
2. لویی نولسون  Louise Nevelson(1988-1899) نام اثر – دیوارهای از جنس مجسمه Sculptured Waus
3. مجسمه های نئون دفلورسنت بروس نامن (Bruce Nauman)
4. مجسمه های نمدی روبرت موریس Robert Moris و …

اولین جنبش پس از جنگ جنبش پاپ آرت بود که توسط هنرمندانی به اسم رابرت راشنبرگ و جاسپرجونز پایه گذاری شد.
بیشتر این هنرمندان دیدگاه های سوررآلیستی را دنبال کرده و از کاربردهای مواد و ابزار نوین بهره می بردند .
از نمونه های سبک پاپ آرت در مجسمه سازی می توان به :

1. خدای جنگ ژاپنی Japanese War God خالق اثر : ادواردو پائولوزی Eduardo Paolozzi
2. Ale Cans خالق اثر : جاسپرجونز
3. Witty Joe Sofa خالق اثر : هنرمند ایتالیایی جاناتان دپاس Jonathan De Pas و غیره اشاره کرد .

پس از نهضت پاپ آرت ، سبک پست مدرنسیم توسط (دامین هرست
Damien Hirst) پایه گذاری شد وی که مدیر جنبش هنرمندان جوان
انگلیس به حساب می آمد خالق اثری به نام (کوسه مرده) می باشد
که متعاقباً مورد نقدهای بی شماری از جانب منتقدین زمان خود قرار
گرفت با اینکه مجموعه داران بسیار زیادی همواره آثار وی را می ستودند
و او را از جمله ثروتمندترین هنرمندان مجسمه ساز آن زمان می دانستند.